سيرى و سياحتى به حكم نصّ * ( وَكُلٌّ في فَلَكٍ يَسْبَحُونَ ) * [1] واقع است ، و به حسب آن سير اتصالات و قرانات ، ميان هر يك از ايشان و ديگر ثوابت حاصل و ايشان را از حيثيّت هر وضعى و تشكَّلى و اتّصالى ، انواع آثار مىباشد ، فيما تحتها من عالم الكون و الفساد ، بعضى كه كلىاند محدث أجناس و انواعاند و جزئيات محدث صور اشخاص جزئى مىباشند .
و آن امر الهى احدى جمعى كه سير و سرايت بل جمله به وى مضاف است ، چون در اين اسماى كلى و الوهى سارى است ، چنان كه گفته شد و اين نفوس فلكى مظاهر ايشانند ، لا جرم حكم آن امر الهى كه مؤثر حقيقى اوست ، در هر يك ثابت و ظاهر و سارى آمد ، و اليه الإشارة بقوله تعالى : * ( وَأَوْحى في كُلِّ سَماءٍ أَمْرَها ) * [2] .
و به حسب تفاوت در سعت و حيطت اين اسماى مذكور ، تفاوت در خواص و آثار كه به واسطهء حيثيّت هر يك از اين نفوس ، از آن امر الهى حاصل مىآيد ، واقع مىيابيم و بعضى از جزئيّات آن خواص و آثار را اهل نجوم و اصحاب ارصاد ، به تجربه دريافته‌اند و احكام ايشان بر آن مبنى است و هو اليسير منها جدّا ، لهذا در اكثر احكام خطاهاشان ظاهر مىشود و از تعيّن آفتاب و فلك او و دور و سير او و تعيّن بقيّهء عناصر ، آن حركت عرشى كه يوم عبارت از اوست ، منقسم شد به ليل و نهار و أسابيع و شهور و اعوام ، و علم حساب اعداد ايشان به آن متعلق شد ، و كل ذلك بتقدير العزيز العليم ، پس به حكم سرايت آن برزخيّت در جملهء مراتب و حقايق و سرّ رباعى در عناصر ، چهار مرتبهء اعتدالى متعيّن گشت و به اعتبار توجهات اسمايى و مظاهر روحانى و مثالى و حسى ايشان ، از آن اوضاع و تشكَّلات و اتصالات مر نفوس فلكى را ، آثار و احكام در عناصر به واسطهء تركيبات و امزجهء متنوع به حسب و حكم اين چهار مرتبهء اعتدالى حاصل آمد كه آن

[1] يس ( 36 ) آيهء 40 .
[2] فصلت ( 41 ) آيهء 12 .

154