كه كثيفتر بود از وى غلبهء برودت و يبوست را ، خاك از آن حادث شد ، و قسم سوم كه غلبه مر حرارت و مر رطوبت را بود ، هوا از او متكوّن گشت ، و قسم چهارم كه از هر سه لطيفتر بود و غلبه مر حرارت و يبوست را بود ، جوهر آتش از او پيدا آمد ، و باز جوهر خاك كه مرتوق و وحدانى النعت بود ، به حكم آن سرايت مذكور ، منبسط گشت و در آن انبساط كه « فتق » زمين عبارت از آن است منقسم گشت بر هفت قسم ، چنان كه در قرآن عزيز فرمود كه * ( خَلَقَ سَبْعَ سَماواتٍ وَمن الأَرْضِ مِثْلَهُنَّ ) * [1] عبارت از آن انقسام است .
پس آن گاه ، حكم آن ميل ذاتى اصلى مذكور در آن بخار مرتوق ظاهر گشت تا از وسط ، حركتى دوريش واقع گشت آسمان چهارم كه وسط سماوات شهود ( سبعه - خ ل ) است از آن حركت حاصل آمد ، و مر او را روحى مدبّر كه آفتاب است و مظهر اسم نور حق و آيينهء صفت حيات مطلق است ، متعين گشت ، پس حركتى ديگر در عين همان بخار واقع شد ، آسمانى ديگر حاصل آمد و نفسى مدبّر مر او را متعيّن شد تا به عدد حقايق سبعه كه در مرتبهء الوهت معيّن اسماى سبعه كلىاند ، هفت آسمان از آن بخار ظاهر گشت ، هر آسمانى را نفسى مدبّر كه مظهر اسمى از آن اسماى سبعه مذكور است كه ائمّهء اسماءاند ، مقرّر گشت بالاى فلك آفتاب ، فلك بهرام و بالاى او ، فلك مشترى و بالاى او ، فلك كيوان و زير فلك آفتاب ، فلك زهره ، و زير او ، فلك عطارد و زير او ، فلك قمر .
و به واسطهء آن دو ، دور عرش و كرسى و حركت ايشان هيئات و اوضاع و تشكَّلات ميان اجزاى آن دو فلك و ميان اجزاى هر يك از اين آسمانهاى هفتگانهء مذكور ، حاصل مىآيد . و باز هر يك از اين نفوس مدبّر فلكى مذكور را كه در قرآن مجيد عبارت از ايشان * ( فَالْمُدَبِّراتِ أَمْراً ) * [2] آمده است ، در عين اين آسمانها

[1] الطلاق ( 65 ) آيهء 12 .
[2] النازعات ( 79 ) آيهء 5 .

153