وجود بهره ندارد وبر ذات او اسماى مشعر به تنزيه ، نسبت به اسماى مشعر به تشبيه غلبه دارند ، لذا در مقام ظهور عينى وطىّ درجات خلقيه وكشف حجب نوريه وعروج معنوى ، محاذى عقل اول قرار گرفته واز باطن مقام ولايت علويه يا ولايت مهدويه ، يعنى خاتم اوليا كسب فيض نموده است ، لذا شيخ أكبر ، ابن عربى على ما نقلنا عنه قبلا ، از على به سرّ الأنبياء أجمعين وامام العالم واقرب الناس إلى رسول الله ، تعبير نموده است . به همين مناسبت به اعتبارى ، على خاتم ولايت مطلقه محمديه است ، يعنى افضل اوليا ووارث فرد حضرت ختمى مقام است وبه اعتبارى مهدى - عليه السلام - خاتم ولايت مطلقهء محمديه است ، يعنى خلافت خاص محمدى كه جميع اوليا از مشكاة ولايت او كسب فيض مىكنند ، كما ذكره الشيخ الأكبر في كتاب فصوص الحكم وشارحان خاتم الأولياء مذكور در كلام شيخ را به مهدى موعود تفسير نموده اند .
تحقيق در مسألهء خلافت وامامت وولايت محمديه بين علماى اسلام يكى از موارد اختلاف ، مسألهء خلافت وامامت است كه جمهور علماى عامه معتقدند حضرت ختمى مقام ، كسى را براى خلافت وجانشينى خود معين نفرمود وامت او بعد از رحلت آن حضرت ، ابو بكر را به خلافت برگزيدند وصحت خلافت او را به اجماع اهل حلّ وعقد مستند نموده اند . چون اين اجماع مورد خدشه قرار دارد واگر كسى با دقت وقايع بعد از رحلت حضرت ختمى مرتبت را مطالعه كند ، به وجود قراردادها ودسايس پنهانى كه هنگام ناخوشى حضرت به وقوع پيوست پى مىبرد ، از برخى به تهديد بيعت گرفتند وجمعى را از اختلاف ترساندند واز جمعى به عناوين ديگر بعد از مدتى بيعت گرفتند ، لذا بعضى گفته اند اجماع بر خلافت بعد از فوت سعد بن عباده منعقد گرديد ؟ ! بدون شك حضرت رسول هنگام كسالت ومدتها قبل از كسالت ، به مردم گوشزد نمودند كه من به زودى به خداى خود مىپيوندم ودعوت او را اجابت مىنمايم واحاديث عترت بطور مكرّر در اين احوال از رسول خدا شنيده شده است وبرخى از صحابه هنگام استماع اين قبيل از احاديث ، چهره درهم مىكشيدند .
حضرت ختمى مرتبت به احوال صحابه واقف بود ، ولى با زيركى ودرايت خاص مقام نبوت ، در موقع مناسب مسألهء خلافت را به ميان مىكشيد وحق وحقيقت را در صور مختلف

88