من از نشأت تركيبى او لطيفتر و مرتفع است ، پس من مهتر از او باشم و خضوع اعلى مر ادنى را از قضيّهء حكمت دور است ، پس به واسطهء اين پندار و جهل به كمال نشأت آدم و تتميم او مر دايرهء وجودى و مرتبه اى را و كمال قابليّت او مر تمام مضاهات را و وقوع حقيقت مزاج و روح او در حاق وسط و آخر مراتب اعتدالات ، آن مسكين از مطرودان حضرت گشت ، تا آوازهء طرد او در عالم افكندند كه « وَإِنَّ عَلَيْكَ اللَّعْنَةَ إِلى يَوْمِ الدِّينِ » أعاذنا الله من الجهل المبعد و الحسبان المفرّق .
فصل بدان وفّقك الله كه هر چند آن برزخ حقيقى اولى ، ميان واحديّت و احديّت كه مركب و آيينهء آن تجلى اول و حركت و انگيزش عشقى اوست ، في سيره و سرايته في جميع المراتب و الأسماء و الحقائق ، اجمالا و تفصيلا للتحقق بكمال الجلاء و الاستجلاء ، وحدانى است و مظهر و صورت حقيقى او جز يكى نيست و آن صورت عنصرى محمدى است ، - صلى الله عليه و سلم - و لكن حكم و اثر آن برزخيّت اول حقيقى مذكور ، عام و شامل است مر جملهء مراتب و اسما و حقايق را ظاهرا و باطنا ، همچنان كه ظهور سرايت آن تجلى اول باعتباراته المسماة بمفاتيح الغيب ، عام و شامل است و محل اين ظهور و سرايت در هر مرتبه اى و اسمى و حقيقتى و مظهرى ، حصّه اى و اثرى از آن برزخيّت اول مذكور است ، چنان كه صورت او در مرتبهء الوهت ، برزخى است ميان وجود و علم كه اسما و حقايق ، تعيّنات و تفاصيل ايشانند و در عالم معانى كه طرف كثرت مرتبت الوهت است به نسبت با هر حقيقتى اثر و حصّهء آن برزخيّت امكان هر ممكنى است كه برزخ است ميان وجوب و استحالت او ، و اثر آن تجلى در وى شأنى از شئون اوست كه به حكم آن سرايت باطن هر حقيقتى ممكن است ، و اما در عالم أرواح وسطيّت است ميان حكم حقيقت و حكم وجود مضاف به هر روحى ، و در عالم

164