است . يعنى : اسماء و صفات و افعال و آثار و خواص [1] آن راجع به ذات حق است كه « وَإِلَيْه يُرْجَعُ الأَمْرُ كُلُّه » . و وجود عالم ، حقايق افعال اوست . پس احتياج خود به خود نه از قبيل احتياج به غير باشد ، و به حقيقت آن را احتياج نخوانند .
* متن فقد علمت حكمة نشأة جسد آدم أعنى صورته الظَّاهرة ، و قد علمت نشأة روح آدم أعنى صورته الباطنة ، فهو الحقّ الخلق و قد علمت نشأة رتبته ، و هي المجموع .
الَّذي به استحقّ الخلافة .
* شرح اين سخن سه جمله [2] است :
يكى آن كه حكمت نشأت جسد آدم ، كه صورت ظاهر اوست ، دانستى كه آن ظهور احكام اسماء و صفات است در آن دوّم آن كه حكمت نشأت روحيّه آدم ، كه صورت باطنهء اوست ، معلوم كردى كه آن ربوبيّت اوست [3] در عالم ، و احكام خلافت را به امضا رسانيدن سيّم [4] ، حكمت نشأت ترتيب هيأت مجموعيّت [5] آدم را دانستى كه بدان [6] مستحقّ خلافت گشته است ، تا به نشأت روحانى از حق مىستاند ، و به نشأت جسمانى ، از راه [7] مناسبت به خلق مىرساند . و از آن جهت كه مظهر اسماء و صفات حق است و از مرتبهء خلافت تربيت عالم مىكند ، حقّ و ربّ است ، و به اعتبار آن كه او نيز مربوب ذات [8] است ، و به صفت عبوديّت موصوف ، خلق باشد .
* متن فآدم هو النّفس الواحدة الَّتي خلق منها هذا النّوع الإنسانىّ ، و هو قوله - تعالى - :

[1] س : « خواص » ندارد .
[2] د ، س : كلمه .
[3] د : كردن است . س : كردنست .
[4] د : سيّم آن كه .
[5] س : مجموعه .
[6] د ، س : كه آن .
[7] س : آن .
[8] د ، س : ذاتست .

56