باشد به حادث . به تقدير اول اين باشد كه چون حادث مقتضى موجدى باشد [1] ، كه آن واجب الوجود است ، پس اين حادث واجب [2] الوجود به وجود ، واجب گشت . چرا [3] ، معلول به علت باشد و به تقدير دوم آن بود كه چون واجب تقاضاى ايجاد حادث كرد [4] و بيافريد ، پس [5] چنان بود كه حادث واجب گشته باشد به واجب حقيقى ، چرا كه حادث بر دو نوعست يا آنست كه ايجاد او بىواسطه است ، چون آدم و آدمى كه « نَفَخْتُ فِيه من رُوحِي » ، يا به واسطه است چون مكوّنات عقول و نفوس و افلاك و انجم [6] و طبايع .
* متن و لمّا كان استناده إلى من ظهر عنه لذاته ، اقتضى أن يكون على صورته فيما ينسب إليه من كلّ شيء من اسم و صفة ما عدا الوجوب الذّاتىّ ، فإنّ ذلك لا يصحّ في [7] الحادث ، و إن كان واجب الوجود و لكنّ وجوبه بغيره لا بنفسه .
* شرح يعنى چون استناد حادث به واجب محقّق شد [8] ، اين استناد تقاضاى آن كرد كه اين حادث به صورت واجب باشد ، يعنى متّصف باشد [9] به صفات واجب ، زيرا كه اسماء و صفات لازم ذات واجب است ، و اين حادث حصّهء وجود دارد از واجب ، بايد كه از لوازم وجود [10] او او را هم حصّه اى بود ، و الَّا تخلَّف لازم از ملزوم لازم آيد . امّا از وجوب ذاتى او را نصيب نبود وحده لا شريك له .
* متن ثمّ لتعلم أنّه لمّا كان الأمر على ما قلناه من ظهوره

[1] د : شد .
[2] د ، س : به واجب الوجود موجود و حادث گشت .
[3] د ، س : چرا كه وجوب معلول به علت باشد .
[4] د : گردد .
[5] د ، س : « پس » ندارد .
[6] س : و عناصر و طبايع .
[7] س : للحادث .
[8] د : گشت .
[9] د ، س : متصف به صفات واجب .
[10] د ، س : وجود او را .

44