لا يزال حق از صفتى خالى نيست [1] ، تا خود [2] را به آن صفت ظاهر گرداند [3] ، تا به بعضى از صفات آگاهى يابند ، و به آن مقدار معرفت الهى حاصل كنند [4] ، پس به آن زبان [5] كه شرايع وصف آن ذات كردند ، او [6] نيز ادراك آن صفات كرد . پس حق - عزّ شأنه - امم را تجلَّى [7] خود عطا كرد ، تا ايشان را ملحق به بعضى انبيا كرد تا در تنزيه و تشبيه همان گويد كه انبيا گفتند .
* متن « فاللَّه [8] أعلم » موجّه [9] : له وجه بالخبريّة [10] إلى رسل الله ، و له وجه بالابتداء [11] إلى أعلم حيث يجعل رسالاته . و كلا الوجهين حقيقة فيه ، و [12] لذلك قلنا بالتّشبيه في [13] التّنزيه و بالتّنزيه في التّشبيه .
* شرح اينجا بناى سخن بر اعراب نهاد ، و اگرچه [14] مبنى معرب نيست ، و گفت در « الله أعلم » دو وجه مىتوان گفت : يكى آن كه همه گفته‌اند كه ، الله مبتداست ، و أعلم خبر او ، و جمله كلامي مستأنف [15] است ، و هيچ تعلق به ما قبل ندارد . و يكى ديگر آن كه ، رسل الله را مبتدا مىدارد [16] ، و الله خبر وى ، و أعلم خبر مبتداى محذوف به تقدير « هو أعلم » ، و ما قبل آن درين تقدير [17] كه « لَنْ نُؤْمِنَ حَتَّى نُؤْتى مِثْلَ ما أُوتِيَ رُسُلُ الله »

[1] س : نگشت .
[2] س : خود را آن صفت .
[3] د ، س : گردانيد .
[4] و : « كنند » ندارد .
[5] د : زبان شرايع .
[6] د ، س : امت نيز .
[7] د : تجلَّى خود كرد تا در تشبيه و تنزيه . .
[8] و : و اللَّه اعلم .
[9] و : بوجهه . د : بوجه .
[10] و : بالخيريّة .
[11] و : اى اعلم .
[12] و : « و » ندارد .
[13] د : في عين التنزيه .
[14] و : و اگر مبنى .
[15] س : مستانفند .
[16] س : مىدارند .
[17] د ، س : تقدير كن كه .

427