الكلَّيّة [1] الَّتي حصرت قوابل العالم كلَّه أعلاه و أسفله .
* شرح يعنى جمعيّتى كه اين انسان را حاصلست ، از سه جهت است :
اول ازين جهت كه راجع است به جناب [2] الهى ، كه آن حضرت واحديّت است ، و هر موجودى را از آن حضرت نصيبى خاص است بىواسطه .
دوم از آن جهت كه ، راجع [3] است به حضرت امكانيّه [4] ، كه جامع حقايق ممكنات است و فارقست ميان ربوبيّت [5] و عبوديّت ، و اين را حضرت جمع [6] و وجود خوانند ، و اين [7] مرتبهء انسان كامل است .
سيّم از آن جهت كه راجع است به طبيعت كليّه ، كه [8] آن مبدأ فعل و انفعال [9] و قابل جملهء تأثيرات اسمائيست . و مراد از « ما تقتضيه الطَّبيعة الكليّة » اين [10] استعداد خاص است كه صاحب اين جمعيّت را حاصلست [11] و بدان حاضر [12] جميع قوابل علوى و سفلى عالم است [13] .
* متن و هذا لا يعرفه عقل بطريق نظر فكرىّ ، بل هذا الفنّ من الإدراك لا يكون إلَّا عن كشف إلهىّ منه يعرف ما اصل صور العالم القابلة لأرواحه .
* شرح ضمير « أرواح » عايد به عالمست ، يعنى ازين [14] وجوه مذكور ، و دانستن آن صور عالم قابل أرواح است ، طوريست وراى طور [15] عقل ، و اين معنى را ادراك [16] بايد از عين كشف الهى ، نه كشف صورى و ملكى و جنّى و خاطرى و ضميرى ، تا ، بدان

[1] د : الكل .
[2] س : با جناب .
[3] س : راجع به حضرت .
[4] د : امكانيه .
[5] د : عبوديّت و ربوبيّت .
[6] س : حضرت وجود . د : جمع وجود
[7] د : آن .
[8] د : كه مبدأ آن .
[9] د ، س : انفعال است .
[10] د ، س : آن .
[11] د ، س : حاصل است .
[12] د ، س : خاص .
[13] س : راست .
[14] د : اين وجوه مذكوره . س : چون اين وجوه .
[15] د ، س : طور .
[16] د ، س : ادراكى .

27