في أمر آخر يكون له كالمرآة فإنّه يظهر [1] له نفسه في صورة يعطيها المحلّ المنظور فيه ممّا لم يكن يظهر له من غير وجود هذا المحلّ و لا تجلَّيه له .
* شرح ضمير « له » راجع به محلّ است . اين جواب است از سؤال مقدّر گويى سايلى پرسيد كه : الله - تعالى - پيش از آفرينش عالم و آدم بصير بود ، پس چگونه چيزى را كه مىديد ، خواست تا ببيند ؟ فرمود : كه ، ديدن چيزى نفس خود را به خود در خود ، چنان نباشد كه ، ديدن نفس خود در چيزى ديگر ، كه ، آن چيز مانند [2] آينه باشد او را و حقّا كه آينه را خاصيّتى است كه ظاهر مىگرداند مر بيننده [3] را نفس او ، چنانچه اوست . در صورتى كه محل منظور فيه ، كه ، آينه [4] است ، نمايندهء آن صورت [5] است ، چنانچه آن صورت [6] است ، و آن صورت چنانچه آنست ظاهر نشدى [7] ، اگر نه وجود آن محل منظور فيه بودى و نه حق و نه هيچ صورت نيز تجلَّى كردى به آن محلّ و اگر كسى گويد بنا بر اين تقدير لازم آيد كه استكمال حق به غير بوده باشد ؟
گو [8] : هم مرآت كه مظهر و مجلى است ، مطلقا غير نيست . و از اينجا گفت : « يكون له كالمرآة [9] » و نگفت : « يكون له مرآة » . زيرا كه مرآت نيز به خود وجودى متحقّق ندارد ، بل كه اصل جميع تعيّنات وجود مطلق است .
* متن و قد كان الحقّ - سبحانه [10] - أوجد العالم كلَّه وجود شبح مسوّى لا روح فيها [11] ، فكان كمرآة غير مجلوّة . و من شأن الحكم الإلهيّ أنّه ما سوّى إلَّا [12] و لا بدّ أن يقبل روحا إلهيّا عبّر عنه بالنّفخ

[1] د : تظهر .
[2] د ، س : مانند آن آينه .
[3] د : مر بينندهء نفس او .
[4] د ، س : آيينه .
[5] و 6 - د ، س : صورتست .
[6] - د ، س : صورتست .
[7] د : نشد .
[8] د ، س : گوييم كه .
[9] د ، س : كمرآة .
[10] د ، س ، و : « سبحانه » ندارد .
[11] د ، س ، ح : فيه .
[12] ع : الا و يقبل .

23