نام کتاب : شرح فصوص الحكم نویسنده : خواجه محمد پارسا جلد : 1 صفحه : 208
شخصيّة في الاثنين . فنقول في الحسّ عادت لهذا الشّبه ، و نقول في الحكم الصّحيح لم يعد . فما ثمّ عادة بوجه و ثمّ عادة بوجه ، كما أنّ ثمّ جزاء بوجه و ما ثمّ جزاء بوجه . * شرح يعنى عادت حقيقتى است [1] معقوله ، و حقيقت متكثّر نمىشود . چنانكه انسانيّت حقيقتى است كه به تعدّد اشخاص متكثّر نمىشود ، چه از روى انسانيّت زيد عين عمرو است ، و از روى شخصيّت غير است در حس . پس چنانكه در محسوس دانستيم ، در معقول مىدانيم كه تكرار در احوال از آن روى كه اين حال مثل حال اول [2] است ، اطلاق عادت بر آن [3] توان كرد و از آن كه مغاير اولست و عين آن نيست عادت نتوان گفت . * متن فإنّ الجزاء حال [4] في الممكن من أحوال الممكن . و هذه [5] مسألة أغفلها علماء هذا [6] الشّأن ، أي أغفلوا إيضاحها على ما ينبغي لا أنّهم جهلوها فإنّها من سرّ القدر المتحكَّم في [7] الخلائق . * شرح يعنى جزا ثابت است [8] از آن روى كه حال او [9] مستلزم حال ثانيست ، و از آن روى كه اين خود حالت [10] ديگر است بر آنها [11] ظاهر گشته به تجلَّى ديگر غير تجلَّى اول . پس آن باشد [12] و آن نباشد . و [13] ازين تقدير لازم آيد كه جزا باشد و
[1] د ، س : كه به تعدد افراد متكثّر نمىشود . س : ناخوانا . [2] د ، س : اوست . [3] د ، س : بر او . [4] د ، س ، ع : الجزاء أيضا حال . [5] س : ناخوانا . د : هذه المسألة . [6] و : هذه الشأن . [7] د : على الخلائق . [8] س : ناخواناست . [9] د : حال اول . [10] د ، س : حالتى . س : ديگرست . [11] د ، س : بر اسماء . [12] د : باشد و نباشد . س : و ازين تقدير لازم آيد كه جزا باشد و نباشد . [13] د : « و از اين . . . و عادت باشد و نباشد » ندارد .
208
نام کتاب : شرح فصوص الحكم نویسنده : خواجه محمد پارسا جلد : 1 صفحه : 208