و الظَّاهر و الباطن . فهو عين ما ظهر ، و هو عين ما بطن في حال ظهوره و ما ثمّ [1] من يراه غيره ، و ما ثمّ من يبطن [2] عنه . فهو [3] ظاهر لنفسه باطن عنه و هو المسمّى أبا سعيد الخرّاز و غير ذلك من اسماء [4] المحدثات .
* شرح يعنى خرّاز كه از كمّل [5] است شاهد است كه حق را نتوان شناخت مگر بجمع بين الأضداد كه در عين بطون [6] ، ظهور دانى ، و در عين ظهور [7] بطون شناسى ، و اين حد عقل نيست كه اثبات امور مختلفهء شيء واحد را جز به عوالم مختلفه نتوان كرد . و اين ، عارف داند كه جز او در [8] وجود هيچ نيست . پس اگر ظاهر [9] است به نفس خود ظاهر است ، چون ظهور او بر عارف و اگر باطن است از نفس خود باطن است ، چون بطون او از محجوب . و عارف [10] و محجوب هر دو ، جز دو مظهر از مظاهر او نيستند . و سخن شيخ اينجا [11] محقّق گردد كه حق [12] ، كه مسمّى است به اسم محدثات ، چه ابو سعيد و چه غيره [13] .
< شعر > مرا گر مايه اى [14] بينى بدان كان مايه [15] او باشد و گر [16] تو سايه اى بينى بدان كان سايه من باشم < / شعر > * متن فيقول الباطن لا إذا قال الظَّاهر أنا [17] ، و يقول الظَّاهر لا إذا

[1] س : « و ما . . . غيره » ندارد .
[2] د ، س : ينطق .
[3] د ، س : فهو عين ما ظهر و هو عين ما بطن .
[4] و : من الأسماء .
[5] د : اكمل .
[6] د ، س : ظهور .
[7] د ، س : بطون ظاهر بينى
[8] د : وجود . س : در وجود نيست .
[9] س : ظاهرست . . . ظاهرست .
[10] د : و عارف مراد نيستند .
[11] د : آن جا محقّق مىگردد .
[12] د ، س : حقّ است .
[13] د ، س : غيره . شعر : .
[14] و : مايهء . د ، س : مايه .
[15] س : مايه باشد .
[16] س : ورا گر .
[17] س : « أنا » ندارد .

138