إسم الكتاب : شرح فصوص الحكم ( عدد الصفحات : 600)

پس از اين مقدمه ترا روشن گشت [1] كه عوالم كليّه و حضرات اصليّه پنج است :
اول [2] غيب مطلق ، كه آن عالم اعيان ثابته است و بعد از آن عالم جبروت و ديگر عالم ملكوت [3] و ديگر عالم ملك [4] و عالم انسان كامل . و تنزّلات چهار است : يكى عقل [5] اول و مراتب آن عقول مجرده باشد ديگر [6] نفوس منطبعه و مراتب آن هيولاى [7] كليّه است تا صور أجسام عنصريّه [8] ديگر صور مركَّبات و مراتب آن [9] معادن است تا آخر حيوانات ديگر صور انسانى [10] كه آخر تنزّلات [11] است . چون اين دانستى [12] بدان كه اهل توحيد اين جمله را كه گفته شد مظاهر هويّت وجود ذاتيّه مىخوانند [13] .
امّا در بعضى ظهور اسماء غالب و در بعضى ظهور صفات [14] غالب و در بعضى ظهور ذات [15] غالب . و برين [16] معانى واقف نگردد ، مگر انسان كامل ، كه انسان ناقص نزد عارف در مرتبهء حيوان مانده است ، بل كه حيوان بر [17] وى شرف دارد . زيرا كه حيوان و نبات و جماد [18] در تحت طاعت شيطان در نمىآيند ، و [19] انسان ناقص در مىآيد .
امّا انسان [20] كامل مظهر هويّت ذاتيّه است با جميع اسماء و صفات ، لا جرم خبر [21] از آن حال اين آمد كه : « وَما رَمَيْتَ إِذْ رَمَيْتَ وَلكِنَّ الله رَمى » ، « إِنَّ الَّذِينَ يُبايِعُونَكَ إِنَّما يُبايِعُونَ الله يَدُ الله [22] فَوْقَ أَيْدِيهِمْ فَمَنْ نَكَثَ فَإِنَّما يَنْكُثُ عَلى نَفْسِه وَمن أَوْفى بِما عاهَدَ عَلَيْه الله فَسَيُؤْتِيه أَجْراً عَظِيماً . »

[1] س : شد .
[2] آ : اول هويّت غيب مطلقست . د : « غيب » ندارد .
[3] آ : جبروت . ب : عالم ملك و عالم انسان .
[4] آ : ملكوت و ديگر عالم ملك و عالم انسان كامل - س : ديگر عالم انسان كامل .
[5] آ : « اول » ندارد .
[6] س : و ديگر . . . مراتب .
[7] د ، س : از هيولاء - و هيولى .
[8] آ : عنصرى ديگر - س : و ديگر .
[9] د ، س ، آ ، ب : از معادن تا آخر حيوانات .
[10] آ : انسان - د : در آخر .
[11] د ، س ، آ ، ب : تنزلاتست .
[12] د ، س ، آ ، ب : بدانستى . آ : اين مقدمه دانستى .
[13] د ، س : خوانند . آ : ذات مىخوانند .
[14] د ، س ، ب : ذات .
[15] د ، س : صفات .
[16] د : و بدين معنى .
[17] س ، ب : برو . آ : از حيوان كمتر است از براى آن كه .
[18] ب : جمادات .
[19] د ، س : بقيه جمله را ندارد .
[20] ب : انسان مظهر هويّت .
[21] س ، آ ، ب : خبر از حال او .
[22] د ، س ، آ ، ب : بقيه آيه را ندارند .

10