التجلي ، فهو المتجلَّى و المتجلى له .
و اين وقتى است كه به واسطهء نظر به مقام جمع و تفصيل و سبب تمييز بين المقامين اثبات حق و اثبات خلق كنى ، اما چون نظر در قول او كنى كه گفت : پاى پوياى بنده شوم تا به من پويد ، و زبان گوياى او شوم تا به من گويد و همچنين ساير قوى و محال قوى كه اعضاء است فرق نكنى ، و گويى : همه حق است تا گويى : همه خلق است . پس او حق است به نسبتى ، و خلق است به نسبتى ، و العين واحدة و الحكم مختلف . بيت :
< شعر > خلق است و حق است و جمله خلق و همه حق قيدى نه و هم مقيّد و هم مطلق خاموش كن و دم مزن اى مستغرق كاينجا چو در افتاد نزد مرد نطق < / شعر > پس عين صورت آن كه تجلى كند ، عين صورت آن كس باشد كه قبول كند آن تجلى را .
بيت :
< شعر > خبريست نو رسيده تو مگر خبر ندارى جگر حسود خون شد تو مگر جگر ندارى قمريست رو نموده پر نور بر گشوده دل و چشم وام بستان ز كسى اگر ندارى مس هستيت چو موسى نه ز كيمياش زر شد چه غمست اگر چو قارون به جوال زر ندارى بدرون تست مصرى كه تويى شكر ستانش چه غمست اگر ز بيرون مدد شكر ندارى شده [ اى ] غلام صورت به مثال بت پرستان تو چو يوسفى و ليكن سوى خود نظر ندارى رسد از كمان پنهان شب و روز تير پران بسپار جان به تيرش چه كنى سپر ندارى به خدا جمال خود را چو در آينه ببينى بت خويش هم تو باشى به كسى گذر ندارى خردا چه ظالمى تو كه ورا چو ماه خوانى ز چه روش ماه گويى تو مگر بصر ندارى دل تست چون چراغى بگرفته شش فتيله همه از چه گشت روشن گر ازين شرر ندارى تن تست همچو اشتر كه برد به كعبه دل ز خرى به حج نرفتى نه از آن كه خر ندارى تو به كعبه گر نرفتى بكشاندت سعادت مگريز اى فضولى كه ز حق مفر ندارى < / شعر > فانظر ما أعجب أمر الله من حيث هويته ، و من حيث نسبته إلى العالم في حقائق أسمائه الحسنى .
پس ديده بگشا و نظر كن كه چه عجيب است امر الهى ، تا دريابى كه ذاتى كه بر او طارى مىگردد اين اعتبارات ، از حيثيت هويت واحدة است و از حيثيت نسبت به عالم و حقايق اسماء حسنى كه طلب [ 176 - ر ] عالم مىكند متكثره . پس به اعتبار اوّل :

430