إسم الكتاب : شرح فصوص الحكم ( عدد الصفحات : 481)

قيومى است كه بر صراط مستقيم است مگر اين فن خاص از علوم اذواق .
« فيسوق المجرمين » و هم الذين استحقوا المقام الذي ساقهم اليه بريح الدبور التي أهلكهم عن نفوسهم بها .
چون بيان اين معنى بتقديم رسانيد كه آخذ ناصيه و سايق در صراط مستقيم اوست مىخواهد كه تنبيه كند بر آن كه به واسطه ظهور بمظهر هوى كه به منزله ريح دبور است سابق مجرمين به جهنم بعد متوهّم اوست كه : « وَنَسُوقُ الْمُجْرِمِينَ إِلى جَهَنَّمَ وِرْداً » [13] . لا جرم چون ديده بگشايى ، < شعر > بدانى كه خود سابق و لاحق اوست در اين راه هم قائد و سائق اوست < / شعر > لا جرم بدين ريح ايشان را اهلاك كند ، و با فناى اثنينيت و محو رسوم بشريّت ايصال به حضرت احديت عطا فرمايد .
و بعضى نيز مراد از مجرمين طايفه اى را داشته‌اند كه كاسب [ 148 - ر ] خيرات و سالك طريق نجات و مرتاض به اعمال شاقه و مشتاق به ظهور حكم حاقه‌اند كه بدين واسطه كسب تجلياتى مىكنند كه مفنى ذوات ايشان باشد . و اين جرمى كه سرمايه هزار عدل است بر نفس خويش روا مىدارند ، و در دوزخ بعد متوهم مشاهده بهشت قرب مىكنند . امّا كلام آتى مؤيد معنى اوّل است .
فهو يأخذ بنواصيهم و الريح تسوقهم - و هو عين الأهواء التي كانوا عليها - الى جهنم ، و هي البعد الذي كانوا يتوهمونه . فلما ساقهم الى ذلك الموطن حصلوا في عين القرب فزال البعد فزال مسمى جهنم في حقهم ، ففازوا بنعيم القرب من جهة الاستحقاق لأنهم مجرمون .
پس حق - سبحانه و تعالى - مىگيرد نواصى اين مجرمان را ، و به ريح اهوا سوق مىكند ايشان را به سوى دوزخ دورى متوهم كه منشأ آن توهم غير است در وجود .
امّا در حقيقت بعد متصور نيست از آن كه همهء مواطن و مقامات صور مراتب حق است . پس چون ايشان را سوق كند بدين موطن كه دار جهنم است و به عطيهء اهلاك و افنا ايشان را خلاصى دهد از مشاهده اغيار و ملاحظه ما سوى يار ، حاصل شود ايشان را عين قرب و منكشف شود كه بعد من الله محض توهّم بود . لا جرم گويند ، بيت :
< شعر > آن چه در پيش خلق اغيار است در بر عاشقان همه يار است دوست را كى شناسد آن أحول كه به قيد صور گرفتارست < / شعر >

[13] س 19 ى 86 .

369