شئون حق .
و ببايد دانست كه هر انسان را نصيبى از ربوبيت هست اما نصاب شامل نصيب انسان كامل است چه او خليفهء حق است و عبوديّت تامّه نيز او راست .
[ 111 - پ ] < شعر > فإن كان عبدا كان بالحق واسعا و إن كان ربا كان في عيشة ضنك < / شعر > يعنى : اگر بنده به صفت عبوديت ظاهر گردد ، واسع باشد به حق و قادر بر أشياء ، به حول و قوّت الهى ، و هيچ احدى از او مطالبه صفات كماليهء حق نمىكند . و اگر اظهار وجه ربوبيت خويش كند در تعب و ضيق عيش بسر برد چه قبلهء مطالب و مآرب گردد و انجاح و اسعاف آن ميسّر نشود .
< شعر > فمن كونه عبدا يرى عين نفسه و تتسع الآمال منه بلا شك < / شعر > پس از روى بندگى نفس عاجزه خود بيند ، و آمال او به رحمت و رأفت موجدش متّسع باشد .
< شعر > و من كونه ربا يرى الخلق كله يطالبه من حضرة الملك و الملك < / شعر > و از روى ربوبيتش همه خلق از ملك و ملكوت از او مطالبت نمايند ، چه او خليفهء حق است بر ايشان ، و ايصال حقوق رعايا و كفايت مطالب كافهء برايا به قدر استعدادات ايشان بر خليفه واجب است .
< شعر > و يعجز عمّا طالبوه بذاته لذا تر بعض العارفين به يبكى < / شعر > و مطالب همهء ايشان بر آوردن متعذر و متعسر [ است ] ، لهذا بعضى عارفان را در گريه و زارى مىبينى .
< شعر > فكن عبد رب لا تكن ربّ عبده فتذهب بالتعليق في النار و السبك < / شعر > ظاهر مشو جز به مقام عبوديت كه آن اشرف مقامات است و أسلم از آفات .
قال - قدّس الله سرّه - :
< شعر > لا تدعني الا بيا عبدها فإنه أشرف اسمائى < / شعر > و ظاهر مشو به مقام ربوبيت كه از روى غيرت پروردگار غيور ترا مبتلا سازد به ويل و ثبور . كما قال : « العظمة إزاري و الكبرياء ردائى فمن نازعنى فيها أدخلته النار » . آرى ، < شعر > نابود شو اى دوست كه بودن خوش نيست فرعون صفت خويش ستودن خوش نيست چون هستى و كبرياء خدا دارد و بس چيزى كه نداريش نمودن خوش نيست < / شعر >

287