إسم الكتاب : شرح فصوص الحكم ( عدد الصفحات : 481)

< شعر > فما الوجه الا واحد غير انّه إذا أنت أعددت المرايا تعددا < / شعر > بيت :
< شعر > در هر آيينه روى ديگرگون مىنمايد جمال او هر دم < / شعر > و اضراب از قول اوّل از براى تنبيه است مر حكم مقامين را كه مقام موحّد است و مقام محقّق . و تحقيق مرآتين مرارا گذشته است .
فما قم إلا حيرة لتفرق النظر .
و اينجا به غير حيرت نيست از براى تفرّق نظر عقل در وجوه متعدّدهء متضادهء متناقضه و غير آن ، لا جرم دانسته نمىشود كه حقيقت واحدة است ظاهر در صور مختلفه ، يا حقايق كثيره است .
و من عرف ما قلناه لم يحر .
و هر كه داند آن چه بيان كرديم - كه حقيقت واحدة است كه ظاهر است در صور مراتب متكثّره و مظاهر مختلفه - سر گشتهء وادى حيرت نشود .
و إن كان في مزيد علم فليس إن من حكم المحل ، و المحل عين العين الثابتة .
يعنى : حيران نشود . و اگر اين عارف در مزيد علم باشد به وجوه الهيه ، چنان كه خواجه عليه السّلام فرمود : « رَبِّ زِدْنِي عِلْماً » عدم حيرت نباشد مگر از حكم محل كه آن عين ثابتهء اين عارف است ، چنان كه حيرت نيز مقتضاى عين حاير است .
فيها يتنوع الحق في المجلى فتتنوع الأحكام عليه ، فيقبل كلّ حكم ، و ما يحكم عليه إلا عين ما تجلَّى فيه ، و ما ثمّ إلا هذا .
يعنى : پس به سبب اعيان ثابته ، كه موجودات راست ، متنوع مىشود حق در مجالى و ظهوراتش ، چنان كه متنوع مىشود ظهورات وجه در مراياى متعدده ، لا جرم متنوع مىگردد احكام عين ثابته بر حق بحسب آن چه طلب مىكند استعدادات عين ثابته از حق . پس قبول مىكند حق هر حكمى را كه اعطا [ 85 - پ ] مىكند حق را عين ثابته كه حق در او متجلَّى است چون مستدير نمودن وجه در مرآت مستديره ، و مستطيل نمودنش در مستطيله ، و در نفس امر ناظر به غير يكى نيست و وجه بجز واحد نى . چنان كه گفت :
< شعر > فالحق خلق بهذا الوجه فاعتبروا و ليس خلقا بذاك الوجه فاذكروا < / شعر > يعنى : اگر حق متنوع باشد در مجاليش ، و قبول كند هر حكمى را از احكام كونيّه كه اعيان بدان حكم مىكند بر حق ، پس حق ، خلق است از آن روى كه ظاهر

229