< فهرس الموضوعات > 4 . فص حكمة قدوسية في كلمة ادريسية < / فهرس الموضوعات > < فهرس الموضوعات > در معناى قدوس < / فهرس الموضوعات > < فهرس الموضوعات > قدّوس در قياس با سبّوح < / فهرس الموضوعات > < فهرس الموضوعات > دليل اختصاص اين حكمت به ادريس ( ع ) < / فهرس الموضوعات > [ 4 ] فص حكمة قدوسية في كلمة ادريسية « قدّوس » به معناى مقدّس است ، و اشتقاق او از تقديس است چون سبّوح از تسبيح . و تقديس در لغت تطهير است ، و در اصطلاح تطهير حق از هر چه لايق جناب او نيست از امكان و احتياج و نقايص كونيه مطلقا ، و از جميع آن چه معدود باشد از كمالات به نسبت با غير او از موجودات مجرّده [ 75 - پ ] و غير مجرّده ، از براى آن كه حق - سبحانه و تعالى - و كمالات ذاتيه او اعلاست از هر كمال كه ادراك او تواند كرد عقل و فهم يا خيال . چنان كه اهل كمال در مخاطبه جناب كبرياء و جلال گويند ، بيت :
< شعر > اى پاك ز نقص و اى مبرّا ز عدم در وصف تو كى پيش نهد عقل قدم كى كور به سمع بيند الوان و صور يا كر به بصر بشنود الحان و نغم < / شعر > از آن كه كمالات منسوبه به غير حق متنزل است از مقام اصلى و خارج از اطلاق حقيقى و متفرع بر كمال الهى .
و « قدّوس » از اسماء حسنى است ، و از روى كيفيّت و كميّت اخصّ است از سبّوح ، يعنى اشد و اكثر است در تنزيه . چنان كه در مقام تنزيه بحسب ذات مىگويى : « جلّ الحق ان ينزّه و يشبّه » . پس تنزيه مىكنى از تنزيه و تشبيه . و اين اگر چه نوعى است از تنزيه ، ولى مبالغه در وى بيشتر است . چنان كه فناء عن الفناء أبلغ است از فنا .
و مىشايد كه گويند : تسبيح تنزيه است بحسب مقام جمع فقط ، و تقديس بحسب مقام جمع و تفصيل . پس از روى كميّت اكثر باشد . و لهذا مىگويند : تنزيه نوح - عليه السّلام - تنزيه عقلى بود ، و تنزيه إدريس - عليه السّلام - تنزيه عقلى و نفسى .
و چون اين حكمت را از روى معنى و مرتبه مناسبتى با حكمت متقدّمه بود ، شيخ - قدّس سرّه - هر دو را مقارن يك ديگر ساخت . و چون أبلغ به تأخير اولى است ، قدوسيّه را از سبّوحيّه تأخير كرد ، با وجود آن كه نوح از روى زمان از إدريس مؤخر است .

207