و غير ذلك مما شاكل هذا النوع .
و غير مذكور را نيز بدين قياس كن از آن چه مشاكل اين نوع باشد از عطاياى اسمائى .
و المعطى هو الله من حيث ما هو خازن لما عنده في خزائنه . فما يخرجه إلا به قدر معلوم على يدي اسم خاص بذلك الأمر .
و عطا دهنده در اين صور و غير آن الله تعالى است از آن چه در خزاين اوست ، و « لِلَّه خَزائِنُ السَّماواتِ وَالأَرْضِ » [44] . و آن اعيان اين هر دو است كه منتقش است به نقش آن چه بوده است و خواهد بود تا روز قيامت . پس بيرون نمىآيد از خزاين اعيان كه در حضرت عنديت اوست بسوى شهادت ، مگر به قدر معلوم به دست اسمى كه خاص باشد بدان عطا و حكم آن امر در دست او بود .
« ف * ( أَعْطى كُلَّ شَيْءٍ خَلْقَه ) * » على يدي الاسم العدل و إخوانه .
پس عطا داد هر چيزى را از أشياء آن چه عين او اقتضا كرد خلقت او را بر آن وجه بر دست اسم « عدل » ، و بر دست اسماء ديگر كه مناسب اين اسم باشد چون « مقسط » و « حكم » و غير آن .
پس نتوان گفتن كه : اين چرا فقير شد و آن غنى ، و اين [ چرا ] عاصى گشت و آن مطيع ؟ چنانچه نتوان گفت كه : اين چرا انسان جزئى شد و آن كلَّى ؟ از براى آن كه « حكم » و « عدل » اعطا نمىكند هر چيزى را مگر آن چه عين او مقتضى آن باشد .
« فَلِلَّه الْحُجَّةُ الْبالِغَةُ » [45] بيت < شعر > گر حرير و قز درى خود رشته اى ور ز خارى خسته ، خود كشته اى < / شعر > و اسماء الله [46] لا تتناهى لأنها تعلم بما يكون عنها - و ما يكون عنها غير متناه - و ان كانت ترجع الى أصول متناهية هي أمّهات الأسماء أو حضرات الأسماء .
و اسماء الله اگر چه نهايت ندارد از آن كه اسماء الهى معلوم مىشود به آثارش [ 47 - ر ] كه آن عوالم و ممكنات است ، و آن چه از اسماء صادر مىشود از آثار و افعال نهايتى ندارد .
و امّا اسماء راجع مىشوند به اصول متناهيه كه آن اصول امّهات اسماء باشند .

[44] س 63 ى 7 .
[45] س 6 ى 149 .
[46] پا : اللَّه + ان كانت .

143