< شعر > اى آينهء جمال شاهى كه تويى وى مظهر اسرار الهى كه تويى بيرون ز تو نيست هر چه در عالم هست در خود بطلب هر آن چه خواهى كه تويى < / شعر > و چون آدم ابو البشر است - عليه السّلام - و اوّل افراد روح كلَّى در عالم شهادت و مظهر حضرت الهيت اوست ، تخصيص فصّ الهيه به اسم او كرده ، و در وى بيان فرموده آن چه مختص به كلمهء اوست چنان كه بيان كرده [4] آن چه مخصوص است به هر نبى در فصى كه منسوب است به دو .
لما شاء الحق سبحانه من حيث أسماؤه الحسنى التي لا يبلغها الإحصاء أن يرى أعيانها و إن شئت قلت أن يرى عينه ، في كون جامع يحصر الأمر [ كلَّه ] .
چون مشيّت حق سبحانه كه عبارت است از تجلَّى ذاتى و عنايت سابقه از براى ايجاد معدوم و اعدام موجود بر مقتضى همه اسماء حسنى ، كه از عدّ و احصا و حصر و انتها بيرون است ، متعلَّق شد بدان كه ببيند [5] اعيان آن اسماء را كه عبارت است از اعيان ثابته كليّه علميّه كه صور اسماء الهيّه است در حضرت علميّه ، و مىشايد كه اعيان خارجيّه باشد . و از براى اين فرمود : « و ان شئت قلت أن [6] يرى عينه . » يعنى : اگر خواهى بگويى كه خواست كه بيند عين حق را . و جميع حقايق اسمّيه در حضرت احديّت عين ذات است و غير او نيست ، و در مرتبهء واحديّت از وجهى عين اوست و از وجهى ديگر غير او .
و « كون » در اصطلاح اين طايفه عبارت است از وجود عالم ، از آن روى كه عالم است ، نه از آن روى كه حق است . و « كون » آن جا به معنى « مكون » است .
يعنى : حق تعالى خواست كه اعيان اسماء يا عين ذات خود را در موجودى بيند كه جامع باشد جميع حقايق [ 9 - ر ] عالم را از مفردات و مركَّبات ، بحسب مرتبه اش ، و حصر كند اين موجود امر اسماء و صفات را كه آن امر عبارت است از مقتضيات و افعال و خواص و لوازم آن اسماء و صفات .
و كون جامع ، انسان كامل است كه مسمّى است به آدم ، و غير او را اين

[4] قا : كره
[5] قا ، پا خوانا نيست . به قياس با عبارت خوانده و گزيده شد .
[6] پا : و + ان .

55