( 1 ) عيسى « ع » : از روى حقيقت به شما مىگويم : اگر بر ستور سوار نشوند و او را براى اين كار پرورش ندهند و به كار نبرند ، سركش مىشود و خلقش تغيير پيدا مىكند ؛ چنين است دلها كه تا به ياد مرگ رقت نيابد و به دنبال آن به عبادت برنخيزد ، سخت و سنگين مىشود . چه سود از آنكه چون خانه اى تاريك باشد ، چراغى بر روى آن بگذراند ، در صورتى كه درون آن وحشتزا و تيره و تاريك است ؟ به همين گونه براى شما سودى ندارد كه علم بر زبان شما روان باشد ، در صورتى كه درون شما از آن تهى و تاريك و وحشتزا است . پس بشتابيد و در خانه هاى تاريك خويش چراغ برافروزيد ؛ نيز با شتاب به خانه هاى سخت دل خويش روى آوريد و آنها را با فروغ حكمت روشن سازيد ، پيش از آنكه با زنگ خطاها و گناهان از سنگ سختتر شده باشد . . چون عالم يا طالب علم بر تأمل و تفكر و حسابرسى نفس و مراقبت آن كوشا باشد ، علم در قلب رسوخ پيدا مىكند ، و به آن زندگى ديگرى مىبخشد ، و آن را چنان مىسازد كه مولاى ما امير المؤمنين در بارهء آن گفته است :
8 - الامام علي « ع » : رأس العلم التواضع ، و بصره البراءة من الحسد ، و سمعه الفهم ، و لسانه الصدق ، و قلبه حسن النية ، و عقله معرفة اسباب الامور ؛ و من ثمراته التقوى ، و اجتناب الهوى ، و اتّباع الهدى ، و مجانبة الذنوب ، و مودة الإخوان ، و الاستماع من العلماء ، و القبول منهم . . و من ثمراته ترك الانتقام عند القدرة ، و استقباح مقارفة الباطل ، و استحسان متابعة الحق ، و قول الصدق ، و التجافي عن سرور في غفلة ، و عن فعل ما يعقّب ندامة . و العلم يزيد العاقل عقلا ، و يورث متعلَّمه صفات حمد . . و يقمع الحرص ، و يخلع المكر ، و يميت البخل ، و يجعل مطلق الوحش مأسورا ، و بعيد السّداد

516