القلوب ليس على كل حال تعمر الحكمة فيها ؛ إنّ الزّقّ ما لم ينخرق او يقحل او يتفل ، فسوف يكون للعسل وعاء . و كذلك القلوب ما لم تخرقها الشّهوات و يدنّسها الطَّمع و يقسها النّعيم ، فسوف تكون أوعية للحكمة [1] .
( 1 ) عيسى « ع » : از روى حقيقت اين سخن را به شما مىگويم : كشت در دشت مىرويد نه بر روى سنگ ؛ حكمت نيز چنين است و در قلب متواضع شكوفان مىشود نه در قلب متكبر جبّار . آيا نمىدانيد كه هر كس سرش را به سقف بالا برد زخمناك مىشود ، و هر كس سرش را از سقف پايينتر آورد در سايهء آن قرار مىگيرد و سر پناه مىيابد ؛ و چنين است كسى كه در برابر خدا سر فرود نياورد ، كه خدا سرش را پايين خواهد آورد ، و هر كه براى خدا تواضع كند خدا او را سر بلند خواهد ساخت . چنان نيست كه عسل در همه حال در مشكها نيكو بماند ، به همين گونه دلها نيز چنان نيست كه حكمت در آنها شكوفان شود ، اگر مشك پاره يا خشكيده يا بويناك نشده باشد ، ممكن است ظرف شايسته اى براى عسل باشد ؛ به همين گونه است قلبها كه تا آن زمان كه با شهوات دنيا پاره نشده و آزمندى سبب پليدى آنها را فراهم نياورده و خوشى و خوشگذرانى آنها را سخت و سنگين نكرده باشد ، امكان آن هست كه همچون ظرفى براى حكمت باشد . 7 - عيسى المسيح « ع » : بحقّ اقول لكم : إنّ الدابّة اذا لم ترتكب و لم تمتهن و تستعمل ، لتصعب و يتغيّر خلقها . و كذلك القلوب إذا لم ترفق [2] بذكر الموت و تتعبها دؤوب العبادة ، تقسو و تغلظ . ما ذا يغني عن البيت المظلم ان يوضع السراج فوق ظهره ، و جوفه وحش مظلم ؟ كذلك لا يغني عنكم أن يكون نور العلم بأفواهكم و اجوافكم منه وحشة معطَّلة . فأسرعوا الى بيوتكم المظلمة فأنيروا فيها ! كذلك فأسرعوا الى قلوبكم القاسية بالحكمة ، قبل ان ترين عليها الخطايا فتكون اقسى من الحجارة [3] . .

[1] « تحف العقول » / 375 .
[2] ظ : « لم ترقّق » .
[3] « تحف العقول » / 377 .

515