اهل ضلالت شد . ( 1 ) نيك بينديش و رأى خود را آشكار بگو ! على « ع » برخاست و به مسجد درآمد و بر منبر بالا رفت و گفت : اما بعد ، خداى پروردگار خود را سپاس مىگزاريم . . آن كس در نزد خدا منزلت برتر و وسيلهء تقرب نزديكتر دارد كه بهتر به فرمان او عمل كند و از او و پيامبرش اطاعت نمايد . كتاب خدا در دست ما و پيمان و سيرهء رسول الله در ميان ما است ، و هيچ كس جز نادانى كه ناروا از حق گريزان است آن را انكار نمىكند .
خداى متعال گفته است : « * ( يا أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّا خَلَقْناكُمْ مِنْ ذَكَرٍ وَأُنْثى وَجَعَلْناكُمْ شُعُوباً وَقَبائِلَ لِتَعارَفُوا ، إِنَّ أَكْرَمَكُمْ عِنْدَ الله أَتْقاكُمْ ) * اى مردم ! ما شما را از مرد و زن آفريديم و شما را اقوام و قبيله ها قرار داده‌ايم تا با يك ديگر آشنايى پيدا كنيد و به نيكى با هم به معاشرت برخيزند ؛ بزرگوارترين شما در نزد خدا كسى است كه پرهيزگارتر باشد » ، سپس با بانگ بلند فرياد برآورد كه : از خدا فرمان بريد و از پيامبر خدا ، و اگر رويگردان شويد بدانيد كه خدا كافران را دوست ندارد . سپس گفت : اى گروه مهاجران و انصار ! آيا براى مسلمان شدن خود بر خدا و پيامبر منت مىنهيد ، بدانيد كه خدا بر شما منت مىگذارد كه به ايمان - اگر راست بگوييد - هدايتتان كرده است » . پس گفت : « من ابو الحسنم » - و هر وقت خشمگين مىشد چنين مىگفت - بعد به سخنان خود اين گونه ادامه داد : بدانيد كه اين دنيايى كه شما خواستار و آرزومند آن هستيد ، و سبب خشمگينى يا خرسندى شما مىشود ، خانهء ماندگار شما و منزلگاهى كه براى آن آفريده شده باشيد نيست ، پس مبادا شما را بفريبد ، كه به شما هشدار داده‌اند . و نعمتهاى خدا را براى خود فراوان سازيد ، با شكيبايى بر اطاعت خدا و فروتنى در برابر حكم او - جلّ ثناؤه - و اما اين غنيمت ، هيچ كس را در آن بر ديگرى امتيازى نيست و خدا حكم تقسيم آن را داده است : مال مال خدا است و شما هم بندگان مسلمان خداييد ، و اين كتاب خدا است كه به آن اعتراف كرده و تسليمشده‌ايم ، و عهد و پيمان پيامبر ما در ميان ما است . هر كه به اينها راضى نيست به هر جا كه خواهد رو كند . زيرا آنكه به فرمان خدا گردن مىنهد و بدان عمل مىكند و به حكم خدا حكم مىدهد ، هيچ ترس و وحشتى ندارد . . اما اينكه گفتيد با شما دو تن ( طلحه و زبير ) مشورت كنم ( و شما را مشاوران خود قرار دهم ) بايد بگويم كه

410