إسم الكتاب : الحياة ( فارسي ) ( عدد الصفحات : 778)

مشمول الطاف خدايى شود . و با آنكه كارها پيرو نظامها و قوانينى است كه خدا آنها را معين كرده است ، ارادهء خدا بر همهء آنها غالب است ، و به اقتضاى مشيّت خود آنها را تغيير مىدهد .
علاوه بر اين ، انسان يكتاپرست در حالتى ميان بيم و اميد زندگى مىكند : از خداى متعال و مؤاخذه و دادگرى و رسيدگى او به اعمال خود - در آن روز كه اعمال بر خدا عرضه مىشود - بيمناك است ؛ و به خداى متعال و رحمت او - كه همه چيز را شامل مىشود - اميدوار است ، و با اين اميد چشم آن دارد كه مورد عفو و گذشت او واقع شود .
و اين حالت از تضادى باطنى [1] در انسان سرچشمه مىگيرد ، و خود بزرگترين انگيزه براى واداشتن او به تحرك و عمل مىشود . انسان اميدوارى كه در اميد خود صادق است ، از عمل بازنمىايستد ، و به آن راضى نمىشود كه ايام عمر او بدون حاصلى سپرى شود ؛ به همين جهت ، برمىخيزد و به تلاش و كوشش مىپردازد . نيز چنين است حال شخص بيمناكى كه در ترس خود صادق است ، و نمىتواند با تنبلى و مهمل گذاشتن اوقات زندگى خود سازگارى كند .
14 - راه بازگشت : يكى از مسلَّمات آن است كه در آدمى دو جاذبه وجود دارد : يكى جاذبه اى نفسانى كه سبب كشيده شدن او به طرف شهوتها و ميلها و تجاوز و زياده روى در حق خود و در حق اجتماع مىشود ، و سبب لغزيدن و خوارشدن او است ، و ديگرى جاذبه اى عقلانى كه او را به فرو گذاشتن شهوات و تعديل كردن آنها و تمايل پيدا كردن به كارهاى خردمندانه و افعال نيك و شايسته راهبر مىشود ، و سبب سعادت و صعود او به درجات عاليه خواهد شد . پس هر كس مجذوب جاذبهء دوم شود و از عقل پيروى كند و به كار نيك پردازد ، نوميدى و بدبختى را راهى براى چيره شدن بر او نيست . ليكن آنكه زير تأثير جاذبهء نخستين قرار گيرد و هدفهاى عالى زندگى را پشت سر نهد ، و از شهوتها پيروى كند و خواستار لذتهاى آنى زايلشونده شود و به گناهان پردازد ، به مرتبهء انسان نافرمان ستمگر فرو افتادهء گمراه در

[1] اشاره است به فعال بودن دو حالت « خوف » و « رجا » در درون انسان مؤمن .

771