هم در جهت كيفر . و اگر كسى بتواند از عقوبت نخستين رهايى پيدا كند ، هرگز از عقوبت دوم خلاص نخواهد شد .
بنا بر اين ، از امتيازهاى اعتقاد توحيدى آن است كه به عملى شدن قوانين و دستورهاى دينى مىانجامد . و اين عملى شدن به صورتى است كه زندگى فردى و اجتماعى هر دو را شامل مىشود ؛ و از اين راه مصلحت عمومى و سعادت فراگير تحقق پيدا مىكند .
6 - منشأ الهى حقوق : منشأ نخستين براى همهء حقها در جهانبينى الهى ، خداى متعال است و حق خدا . هر حق و هر واجب از حق خداى متعال سرچشمه مىگيرد و به آن باز مىگردد ، و به همين جهت رنگ خدايى دارد ، خواه حقوق اجتماعى باشد يا حقوق فردى ، يا حقوق خانوادگى ، و خواه سياسى باشد يا اقتصادى يا فرهنگى ، و از اين قبيل . پس انسان موحّد به همهء حقوق به آن اعتبار مىنگرد كه از حق خدا مايه مىگيرد . و به همين جهت در مراعات و گزاردن اين حقوق مىكوشد .
7 - پيوندهاى ريشه اى ميان انسان و قانون : در دو بند پيش گفتيم كه پذيرش و عملى كردن قوانين ، در تربيت دينى ، پذيرشى اعتقادى است ، و منشأ همهء حقوق حق خداى متعال است . از اين دو اصل واضح مىشود كه رابطهء انسان يكتاپرست با قوانين دينى الهى ، و عملى - كردن آنها در هر مورد ، رابطه اى ريشه دار و قلبى و ايمانى و ژرف است . و اين كيفيت از مهمترين ويژگيهاى جهانبينى و جهانشناسى الهى است ، از لحاظ تهذيب نفوس و تصحيح سياستها و مديريتها و اصلاح اجتماعات .
8 - از بين بردن سلطه ها ( حاكميتهاى باطل و ظالم ) : انسان موحّد به آن معتقد است كه هر چه در عالم هستى است از خداى متعال است ، و بهره مند است از نعمتهاى او ، و هستى يافته است به ارادهء او ، و مطيع امر او است ، و در نزد خداى متعال با ديگران برابر است ، و هيچ كس را بر ديگرى برترى نيست . خدا مالك مرگ و زندگى است ، و فرمانرواى بر آنها و بر همهء زندگان و مردگان ، و جز او آفريننده و روزى دهنده و

767