بر وجود او دلالت و راهنمايى مىكنند . و اين دلالت تا به آن حد است كه طالب معرفت خدا ، در اين معرفت و شناخت ، نيازمند ديدن با چشم ، يا شنيدن با گوش ، يا بساويدن با دست ، يا احاطه كردن با قلب نيست . . . 24 - شناخت بلا و گرفتارى و تأثير آن در تكامل انسان : انسان خود را تا آن اندازه آمادهء قبول امرى و تحمل مشقت در راه آن مىكند كه بداند با تحمل اين مشقت فوايد و نتايجى به دست خواهد آورد . بلاها و سختيها و رنجها و گرفتاريها همه از اين مقوله است . زندگى از بلا و گرفتارى خالى نيست . بنا بر اين اگر انسان گرفتاريها و بلاها و منشأ آنها و نتايج آنها را ، و همچنين آثار مترتب بر چگونگى برخورد با آنها را چنان كه بايسته و شايسته است بداند ، خود را آمادهء آن مىسازد كه به بهترين وجه با آنها روبرو شود ، و به نيكوترين صورت دشواريهاى حاصل از اين برخورد را تحمل كند .
اين شناخت در اشخاص كيفيتى است سرنوشتساز در طريق شدن انسان ( و رشد انسانى انسان ) ، و تأثير آن در بسيارى از جهتگيريها و قضاياى زندگى آشكار مىشود . از اين جمله است آنچه در قرآن كريم در اين گفتهء خداى متعال مىيابيم : « * ( يا أَيُّهَا النَّبِيُّ ! حَرِّضِ الْمُؤْمِنِينَ عَلَى الْقِتالِ ، إِنْ يَكُنْ مِنْكُمْ عِشْرُونَ صابِرُونَ ، يَغْلِبُوا مِائَتَيْنِ ، وَإِنْ يَكُنْ مِنْكُمْ مِائَةٌ ، يَغْلِبُوا أَلْفاً ، مِنَ الَّذِينَ كَفَرُوا ، بِأَنَّهُمْ قَوْمٌ لا يَفْقَهُونَ ) * ، [1] اى ( 1 ) پيامبر ! مؤمنان را به كارزار برانگيز ! اگر از شما بيست تن شكيبا باشد ، بر دويست تن چيره خواهد شد ، و اگر از شما صد تن باشند بر هزار تن از بىايمانان غلبه خواهند كرد ؛ و اين بدان جهت است كه آنان مردميند كه ( حق را ) درنمىيابند » . اين آيه كريمه دو صف را در برابر ما ترسيم مىكند :
يك صف ، صف مؤمنان است كه هدف و جهتگيريى روشن دارند و از آنچه خواستار آنند و براى آن مىجنگند آگاهند . اين صف طبيعتا در برابر بلاها بردبار است و آمادهء روبرو شدن با دشمن و پرداختن به كارزار .

[1] سورهء انفال ( 8 ) : 65 .

374