همچون چشم ملازم انسان است و راه را به او مىنماياند و در جاهاى سقوط كردن و انحراف يافتن دست او را مىگيرد . نيز اين شناخت ، شناختى قاطع و جهانبينانه و دستگاهى ( ايدئولوژيك ) است . و از نظر تبيين امور و خطدهى به انسان چنان است كه پيوسته او را به كار و حركت وامىدارد ، و خود ملازم با كوشايى و مكتبى بودن است ، و همهء جوانب و ابعاد زندگى را فرا مىگيرد ، و همهء فعلها و تركهاى آدمى را ، در راه هدف بزرگ حيات و منظور اعلاى زندگى قرار مىدهد . و انسان از اين راه براى اجتماع خويش به صورت عضوى درمىآيد آگاه ، صالح ، بانشاط ، فاضل ، مكتبى و تعهدشناس .
بنا بر اين ، در روش پرورش اسلامى ، مقياس صحيح براى ارزشيابى چيزها و بازشناختن ارزشها و اعتبارها ، چيزى جز شناخت و معرفت نخواهد بود . چه بسيار چيزها و نمودها و اعتبارها كه مردمان آنها را گرانبها مىپندارند و گرانبها نيست . و چه بسا چيزها و نمودها و اعتبارها كه مردمان آنها را ارزان مىپندارند و ارزان نيست . مقياس درست براى بازشناختن گران و ارزان از يك ديگر در هر چيز ، دانش راستين و شناخت حقيقى است كه با آنها گران و ارزان و تقلبى و درست از يك ديگر تميز داده مىشود 12 - روش به دست آوردن شناخت و علم : هدف ما در اين فصل ، از كتاب ، آگاه ساختن خوانندهء گرامى از برنامه اى است كه اسلام براى تحصيل معرفت و طلب علم عرضه كرده است . و اين همان است كه از آن به روششناسى ( متدولوژى ) ، يعنى شناخت روش تحصيل علم و معرفت ، تعبير مىشود .
اسلام شخص را به شناختن انسان و جهان ، به روش خاص خود ، فرا مىخواند . و آن روش ، عبارت است از ژرفنگرى در امور عينى خارجى و نمودهاى محسوس ، و در طبيعت ، انسان ، و در اجتماع و تاريخ ، و تحقيق در بارهء ابعاد وجودى انسان ، و حيات انسانى در زمان حال و زمان گذشته .
مايهء امتياز اين روش اساسى كه به اسلام اختصاص دارد ، تأكيد

353