كنند و آن را چنان كه شايسته است بفهمند » . آرى ، دين توأمى از شناخت و عمل است ، و تا چنان كه بايسته و شايسته است فهم نشود سودى ندارد . و تنها هنگامى كه دين درست فهم و دريافت شود اصلاحكنندهء انسان و تغييردهندهء صورت اجتماع است ، نه هنگامى كه تنها چيزى باشد زبانى و سطحى ، يا فهميده شده اى محدود و ناقص .
8 - لزوم همگانى شدن شناخت : اسلام بر پراكندن دانش و شناخت تأكيد و سفارش فراوان كرده است تا آن را در ميان افراد و اجتماعات پراكنده سازند ، زيرا كه بالا آمدن سطح دريافت تودهء مردم و فهم ايشان ، به همين امر ( همگانى شدن علم و شناخت ) وابسته است .
اسلام بر هر كس لازم كرده است كه به تعليم ديگران بپردازد و آنان را ، به اندازه اى كه براى وى امكان دارد ، از تاريكيهاى نادانى به روشناييهاى دانايى بيرون آورد . علاوه بر اين ، ارزش علم در اسلام ، بسته به جنبهء مثبت آن است و به اينكه نورى باشد كه مردمان در پرتو آن راه خود را بيابند و بپيمايند . به همين جهت است كه پوشيده نگاه داشتن علم را نكوهيده ، و از خوددارى از آموختن آن به ديگران نهى كرده است . پس بر عالم است كه نگذارد نادانان در نادانى خود باقى بمانند ، بلكه بر او لازم است كه علم را در ميان مردمان و اجتماع پراكنده سازد ، تا چنان باشد كه روشنى علم همه جا پرتوافكن شود .
در اين خصوص به باب هشتم ، از اين كتاب ( جلد دوم ) نيز رجوع شود .
9 - بينشها و دانشهاى سودمند : از ويژگيهاى شناخت اسلامى توجه آن به واقعيات است و به آنچه مايهء خوشبختى و كمال هر دو زندگى است . به همين جهت مشاهده مىكنيم كه تعاليم اسلامى تأكيد دارد كه مؤمنان هم به كسب بينشهاى راهنما و دانشهاى كارآمد و ضرورى براى بهبود بخشيدن به اين زندگى و بهره مند شدن از حقايق و واقعيات آن و از نمودهاى طبيعى و موهبتهاى هستى بپردازند ، و هم دانشهاى مفيد براى زندگى ابدى و شناختن حقايق سودمند براى آن زندگى بزرگ ، تا بتوانند در سراى ديگر به زندگيى آرام و پاكيزه برسند .
براى اين است كه تعليمات اسلامى ، بر انسان ، شناختن مبدأ ( خدا ) و چگونگى آغاز آفرينش ، شناختن معاد و چگونگى ورود به

350