ريزه كاريهايى ژرف است ، و تفاوت خلقتها و خصلتهاى جانداران با يك ديگر اسرارآميز است . بزرگ و كوچك ، و سنگين و سبك ، و نيرومند و ناتوان همه با يك ديگر برابرند . 2 الامام علي « ع » - في خلقة السماء و الكون : . . و كذلك السماء و الهواء ، و الرّياح و الماء ، فانظر الى الشّمس و القمر ، و النّبات و الشّجر ، و الماء و الحجر ، و اختلاف هذا اللَّيل و النّهار ، و تفجّر هذه البحار ، و كثرة هذه الجبال ، و طول هذه القلال ، و تفرّق هذه اللَّغات ، و الألسن المختلفات ، فالويل لمن أنكر المقدّر ، و جحد المدبّر . زعموا أنّهم كالنّبات ما لهم زارع ، و لا لاختلاف صورهم صانع . و لم يلجئوا الى حجّة فيما ادّعوا ، و لا تحقيق لما اوعوا ، و هل يكون بناء من غير بان ، او جناية من غير جان . [1] ( 1 ) امام على « ع » - در بارهء آفرينش آسمان و جهان : چنين است آسمان و هوا ، و بادها و آب . به خورشيد و ماه ، و درخت و گياه ، و آب و سنگ ، و به پياپى آمدن شب و روز ، و گستردگى درياها ، و فراوانى كوهها ، و ارتفاع قله ها ، و اختلاف زبانها و لهجه ها ، نيكو بنگر ! اى بدا به حال آن كس كه تقديركننده و مدبّر اين جهان را انكار كند . منكران چنان پنداشتند كه اينها هم همچون گياهان خودرو هستند كه زارعى ندارند ، و اين صورتهاى گوناگون را صانعى نيست . و آنان براى اين ادعاى خود هيچ حجت و برهانى نداشتند ، و به هيچ گونه تحقيقى در اين باره برنخاستند . آيا مىشود كه ساختمانى بىسازنده باشد و كارى بىكنندهء آن انجام پذيرد . 3 الامام علي « ع » - في مختلف صور الأطيار : . . فأقام من شواهد البيّنات على لطيف صنعته ، و عظيم قدرته ، ما انقادت له العقول معترفة به ، و مسلَّمة له ، و نعقت في أسماعنا دلائله على وحدانيّته . و ما ذرأ من مختلف صور الأطيار

[1] « نهج البلاغه » / 737 .

145