إسم الكتاب : الحياة ( فارسي ) ( عدد الصفحات : 767)

( 1 ) و شايسته نيست كه واسطهء ميان خدا و خلق يا پيامبر خدا و خلق باشد ، باز از اين گونه عالمانى تقليد و پيروى كردند ، عوام ما نيز اگر از علماى خود فسق آشكار و تعصب نابجا و توجه به دنيا و امور حرام مشاهده كنند و باز هم به تقليد از ايشان ادامه دهند ، آنان نيز همچون قوم يهودند كه خدا ايشان را به سبب تقليد كردن از عالمان فاسق مذمت كرده است . و اما آن كس از علما كه پاسدار نفس و حافظ دين و مخالف با هواى خود و فرمانبردار امر خدا باشد ، بر عوام واجب است كه از او تقليد كنند . و اين جز در بعضى از فقيهان شيعه ، نه همهء آنان ، نيست ، پس هر كس از علما مرتكب كارهاى زشت و قبيح شود ، و به راهى برود كه ديگر فقيهان فاسد رفتند ، از او چيزى را كه از ما نقل مىكند نپذيريد ، و حرمتى برايش قائل نباشيد . .
هشدار از نمونه هاى روشن « راهى كه فقيهان فاسد رفتند » ، كه در كلام معصوم به آن اشاره شده ، اتكاى به ستمكاران و همكارى كردن با حكومتهاى جابر و كسانى است كه بر ثروتهاى امت و منابع و فرهنگ و نواميس مسلمانان چيره شده‌اند ، و سكوت كردن در برابر همهء اينها .
آرى ، اين احاديث - كه امثال فراوان دارند - به صراحت از شرطهاى اساسيى كه بايد در عالم دينى وجود داشته باشد تا تقليد كردن از او جايز شمرده شود ، و رهبرى و راهنمايى مردم به او اختصاص پيدا كند ، سخن گفته‌اند . فرد مسلمان در آن هنگام كه از عالمى تقليد مىكند كه جامع اين شرطها نيست ، با يهوديانى كه از عالمان بىتقوى پيروى كرده‌اند ، هماهنگى دارد و مانند ايشان شمرده مىشود . و اين امرى مهم است كه افراد اجتماع بايد در آن تدبر كنند ، چه ما را به دو اصل از اصول تربيتى عمده كه عبارت از « تولَّى » و « تبرّى » است مىخواند . و اين دو اصل [1] از مهمترين مبانيى است كه در قاموس تعليم و تربيت بشرى

[1] اصل « تولى » : پذيرش ولايت و حاكميّت رهبران حق و داد ، و هوادارى از آنان ، و دوستى كردن و پيوند يافتن با ياران ايشان . اصل « تبرى » : نپذيرفتن ولايت و حاكميّت رهبران باطل و بيداد ، و مخالفت با آنان ، و دورى گزيدن و بريدن از ياران ايشان .

571