منظم نمىداديم پيوسته پس از گرسنگى به خيال خوردن نمىافتاديم پيوسته پس از احساس خطر فرار نمىكرديم پيوسته پس از احساس نفع تمايل نمىنموديم پيوسته و پيوسته با اينكه انديشه خالى در دست خودمان و اثر خودمان مىباشد و همه وقت مىتوانيم به دلخواه خودمان انديشه هائى بكنيم .
< فهرس الموضوعات > شبهه 3 < / فهرس الموضوعات > شبهه 3 اگر كاشفيت علم و فكر از خارج يك صفت واقعى بود و تنها انديشه و پندار نبود هيچگاه تخلف نمىكرد و ما به اين همه افكار پر از تناقض و معلومات پر از خطا گرفتار نمىشديم زيرا تحقق خطا و غلط در واقعيت خارج از ما قابل تصور نيست چنان كه وجود ما و فكر ما هيچگاه نمىتواند غلط بوده باشد پس بجز ما و افكار ما چيزى را نمىتوان اثبات كرد و كاشفيت علم از خارج پندارى بيش نيست .
< فهرس الموضوعات > پاسخ < / فهرس الموضوعات > پاسخ اين شبهه نمىتواند غرض ايده آليست را تامين نموده و سفسطه را نتيجه بدهد تنها كارى كه اين شبهه ميتواند انجام بدهد اينست كه اين پرسش را پيش مىآورد كه در صورتى كه علم و ادراك ذاتا

68