پاره اى از حقايق جهان ميتواند نائل شود علم كل نصيب كسى نخواهد شد اما كانت مىگويد دست بشر از رسيدن به حقايق جهان به كلى كوتاه است .
بعبارت اخرى قدما نظر بعجز بشر از لحاظ كميت داشتند و كانت نظر به عجز بشر از لحاظ كيفيت دارد و بين اين دو فرق بسيار است پس از كانت نيز دانشمندان بسيارى آمده‌اند و آراء و عقايدى در باب ارزش معلومات اظهار داشته‌اند ولى چيزى زيادتر از آن مقدار كه در ضمن بيان اشخاص نامبرده نقل كرديم ندارند و هر كس به وجه مخصوص و طريقت خاصى وارد شده و نتيجه همان است كه تا كنون گفته شد نظريه هانرى بركسن در اينجا نظريه هانرى بركسن [1] ( 1859 1941 ) دانشمند عارف مشرب فرانسوى را نمىتوان از نظر دور داشت وى نيز بيك نوع فلسفه جزمى مقرون به عرفانى معتقد است و همان عقيده را كه دكارت و ديگران در باره حس داشتند و مىگفتند حواس وسيله كشف حقيقت نيست بلكه فقط وسيله ارتباط عملى پيدا كردن با عالم خارج است بركسن در باره عقل دارد وى مىگويد حس و عقل هيچيك وسيله كشف حقيقت نيستند وسيله كشف حقيقت يك قوه ديگرى است كه مىتوان آن را قوه درون بينى يا شهود باطنى خواند و هم آنكه او را عالىترين مراتب عقل ناميد بركسن مىگويد انسان با يكنوع تفكر در خود و شهود درونى نفس بحقيقت مطلق راه مىيابد و به فلسفه اولى كه عهده دار تبيين حقائق مطلقه است تنها از اين راه مىتوان رسيد .
در خاتمه توضيح اين نكته لازم است كه ارزش معلومات را از دو جنبه مىتوان مورد نظر قرار داد از جنبه نظرى و از جنبه عملى .
بيان ارزش معلومات از جنبه نظرى يعنى تحقيق اينكه آيا مدركات و معلومات ما عين واقع و نفس الامر است كه در ذهن ما پيدايش يافته يا غير آن .
توجه فلاسفه در مبحث ارزش معلومات به اين قسم از ارزش است و اين قسم از ارزش است كه قاطبه دانشمندان جديد از دكارت به بعد از محسوسات نفى كرده‌اند و گفته‌اند حس وسيله كشف حقيقت نيست .
و اما ارزش عملى يعنى تحقيق اينكه هر چند معلومات ما حقيقت را بر ما كشف نمىكند اما اينقدر هست كه در عمل ما را هدايت مىكند يعنى

[1] Henri Bergson

162