گردد و بر اين قياس در ديگر مغالطات پس بر اجمال مرجع همه مغالطات يك اصل است و آن اختلال قياس است و بتفصيل اسباب عدمى است بعدد اسباب وجودى مذكور در صحت قياس و سبب كلى در اختلال قياس و در جمله مغالطات بحقيقت يك چيز است و آن عدم تميز است ميان چيزى و شبيه او چنانك گفته ايم و اين باستقراء و عدم فرق ميان غير و هو هو يا ميان نقيض و شبيه نقيض است چه در اشتراك الفاظ مفرد و مركب عدم فرق ميان غير و هو هو ظاهر است و در اشتراك تاليف و قسمت عدم فرق ميان حكم تفصيل و حكم مجموع هم راجع است و چون مشابهت در الفاظ بيشتر باشد از آنك در معانى و نيز در اكثر احوال تفكر بتخيل الفاظ كنند مغالطه بسبب الفاظ بيشتر باشد و عايد بود با عدم فرق مذكور و اما در مغالطات معنوى اخذ ما بالعرض مكان ما بالذات هم بسبب عدم فرق ميان هو هو و غير بود و در تحريف قياس عدم فرق ميان شرط اطلاق و شرط تقييد هم عايد با آن باشد و در مصادره ميان مقدم و لازم مقدم و در توابع حمل ميان محمول و شبيه بمحمول و در وضع ما ليس بعله عله ميان مشاركت حقيقى مقدمات و نتيجه و مشاركت بحسب ظن و در ايهام عكس ميان لازم و ملزوم و اين جمله عايد با عدم فرق ميان غير و هو هو بود و در اخذ مسائل در يك مسئله ميان نقيض و شبيه نقيض و اختلال شرايط برهان مانند مناسبت و ضرورت بمقدمات در باب وضع ما ليس بعله عله داخل بود و شرايط جدل مانند شهرت حقيقى يا محدود بحسب ظاهر همچنان پس سبب در همه مواضع عدم تميز است و آن از جهت مشابهت چيزى و شبيه اوست و از اين جهت مبادى مغالطه را مشبهات خوانند و آن يا بحسب مشابهت اوليات بود يا بحسب مشهورات و حكمهاى كلى كه بقيودى خفى صادق بود و بى آن قيود كاذب و ذهن بوجود و عدم آن احساس نكند هم از جهت مشابهت داخل بود در مشبهات و وهميات

524