احوال مشهور بود و باشد كه در شهرت او پوشيده بود و بمقارنت مثالى كه مطابق باشد واضح گردد و مشهور ظاهر در بادى الراى مشهور بود و بحسب تعقب مشهور نبود و شبيه بمشهور بسبب عرضى غير لازم مشهور نمايد و بزوال آن عرض مشهور نباشد پس شهرت او در وقتى و بحسب حالى بود و در غير آن وقت و حال مشهور نبود و مشهور ظاهر در خطابيات استعمال توان كرد و شبيه بمشهور در قياسات مشاغبى چنانك بعد از اين گفته شود و هيچ كدام در جدل استعمال نتوان كرد و اعتبار دوم اقتضاء قسمت مشهور كند بعام چنانك كذب قبيح است و عدل واجب و اكثرى چنانك خداى تبارك و تعالى يكى است و خاص مثلا نزديك خواص چنانك ايثار جميل بهتر از ايثار لذيذ و بنزديك عوام چنانك عكس اين حكم و بنزديك اهل صناعت خاص چنانك صحت اجماع بنزديك فقها و يا بنزديك اتباع فاضلى چنانك اطلاق طبيعت خامسه بر فلك بنزديك اصحاب معلم اول و مشهورات از مبادى مشترك بود ميان سايل و مجيب و اما متسلمات مبدا تواند بود و ليكن خاص سايل را و سؤال جدلى نشايد كه از مشهور مطلق بود يا محدود در جدل يا اهل آن صناعت كه بنزديك ايشان مشهور بود چه اگر سايل سؤال از مشهور مطلق كند آن را در معرض اشتباه و تنازع آورده باشد و مجيب را بر مخالفت مشهورات دلير گردانيده بل ايراد آن بر سبيل تمهيد قواعد بايد كرد و همچنين نشايد كه سايل از ماهيت و لميت چيزها سؤال كند چه آن تعلم باشد نه جدل بل سؤال از ماهيت بر سبيل استفسار لفظ باشد يا بر اين وجه كه گويد هل تقول ان الانسان هو الحيوان الناطق ام لا يا بر آنچه اعتراف كند ايراد نقضى كند و باشد كه سؤال بر اين جمله كند كه اگر حد انسان حيوان ناطق نيست پس چيست و مجيب را حدى نبايد گفت اگر مصطلح چنان بود كه در اين موضع جواب

457