و از همه باسم هو هو سزاوارتر اين قسم بود كه بعدد يكى بود و از آنچه مغايرت باسم بيش نباشد پس آنچه بحسب خاصه بود پس آنچه بحسب عرض بود و از اين بحث معلوم شد كه اصناف مواضع هشت بود و در شش باب ايراد كنند ا اثبات و ابطال را ب عرض را و هر دو در يك باب ايراد كنند ج اولى و آثر را د جنس را ه فصل را و اين هر دو هم در يكباب ايراد كنند و حد را ز خاصه را ح هو هو را و اعتبار اين محمولات در برهان واجب بود چه آنجا مطلوب تحقيق بود اما در جدل از جهت طلب مواضع بان حاجت افتد و بعد از معرفت موضع از آن توسل كنند باثبات يا ابطال جزوى بر آن وجه كه مطلوب جدلى باشد بى اعتبار حال محمول كه از كدام صنف است چه در جدل از آن اعتبار منفعتى نبود فصل چهارم در بيان حال مبادى و مسائل و مقدمات و مطالب و قياس جدلى مبادى اولى در جدل چنانك گفتيم مشهورات بود و استعمال حق غير مشهور در اين صناعت مغالطه باشد چه صاحب صناعت در استعمال هيچ قضيه دعوى آن نكند كه فى نفس الامر حق است بل گويد ظاهر است كه اين حكم بر اين جمله است و همگنان به اين معترفند و اين حكم بنزديك همه كس مقبول است و از اين نمط و اگر چه حقيقت حق امرى ذاتى است اما شهرت مشهور امرى عرضى باشد و آن بحسب مناسبتى بود كه ماده مشهور را با اذهان باشد تا چون باسانى ادراك كنند و بان الف گيرند آن را قبول كنند و محمود شمرند و چون اين معنى عام باشد قضيه ذايع و مشهور گردد و مناسبت را اسبابى بود كه اقتضاء شهرت رايها كند و اذهان جمهور در اكثر احوال از آن اسباب غافل باشند و بان اعتبار مشهورات را از مبادى غير مكتسب شمرند چه اگر حكم با ملاحظت سبب مقرون

455