إسم الكتاب : أساس الإقتباس ( فارسي ) ( عدد الصفحات : 617)

تا از تشويشى كه فكر را بسبب تكثير معانى و لواحق لازم آيد ايمن باشند بعد از آن در اجزاء قياس نظر بايد كرد و اجزاء اول قياس مقدمات بود و اجزاء دوم حدود و طلب مقدمات بر طلب حدود تقديم بايد كرد چه عدد مقدمات كمتر بود پس يافتنش آسانتر بود و چون مقدمات يافته شود و از تلخيص اجزاء آن چنانك در مطلوب گفتيم حدود يافته شود بى زيادت كلفتى اما اگر اول حدود طلبيم عدد حدود بيشتر بود تجشم طلب زيادت بود و چون حدود يافته شود در تركيب مقدمات از آن بر هياتى كه مؤدى بود بمطلوب به نظرهاى مستانف احتياج افتد چه تركيب مقدمات از حدود بحسب اختلافات كيفى و كمى و وضع هر حدى در موضع محكوم عليه يا محكوم به و همچنين هيات مقدمات بحسب اشكال چهارگانه و ضروب منتج و عقيم هر يك محتمل وجوه بسيار تواند بود پس طريق تحليل دراز و دشوار گردد و چون يك مقدمه يافته شود نگاه بايد كرد تا با مطلوب هيچ اشتراك دارد يا نه اگر اشتراك داشته باشد و بهر دو جزو مطلوب بود آن مقدمه شرطى تواند بود و قياس استثنايى باشد و ديگر مقدمه را با مقدمه اول اشتراك در آن جزو بود كه در مطلوب مفقود بود و آن استثناء بود پس از حال مقدمه و كيفيت اشتراك با مطلوب كه به عين جزو يا نقيضش بود و از حال استثناء معلوم بايد كرد كه متصله است يا منفصله و كدام ضرب است و اما اگر اشتراك آن مقدمه كه يافته باشيم با مطلوب در يك جزو بود قياس اقترانى بود پس نگاه كنيم اگر اشتراك در محكوم عليه مطلوب بود آن مقدمه صغرى بود و كبرى مؤلف از دو جزو باقى باشد از هر دو و اگر اشتراك در محكوم به بود آن مقدمه كبرى بود و صغرى مؤلف از دو جزو باقى باشد از هر دو و بعد از وجود هر دو مقدمه حال شكل و ضرب باسانى معلوم شود و اگر دو مقدمه يافته شود يا از تاليف آن دو مقدمه مطلوب

303