است كه هر گاه كه آفتاب بود روز باشد يا چنين است كه گاه بود كه آفتاب بود روز نباشد ج از دو منفصله مثالش يا اين تب دموى است يا صفراوى و يا اين تب بلغمى است يا سوداوى و اين منفصله نزديك بود بمنفصله كثير الاجزاء الا آنك منفصله ذو جزئين بدين شكل بتدريج كثير الاجزاء شود د از حملى و متصله مثالش يا آفتاب علت وجود روز است يا گاه بود كه چون آفتاب بر آيد روز موجود نبود ه از حملى و منفصله مثالش يا اين شخص را مزاج معتدل ست يا چنين است كه سوء المزاج ساده دارد يا مادى و از متصله و منفصله مثالش يا چنين است كه اگر آفتاب طالع بود روز موجود بود يا چنين است كه آيا آفتاب طالع بود يا روز موجود بود اين است اقسام قضاياى شرطى و بعد از اين اگر ديگر بار از اين قضايا تاليف شرطيات كنند اقسام زيادت شود فصل ششم در وحدت و كثرت قضايا بحسب اعتبار اجزاء آن در حمليات گاه بود كه زيادت از يك لفظ مفرد در جانب موضوع يا در جانب محمول افتد و بسبب آن قضيه در حقيقت متكثر شود مثالش گوئى زيد و عمرو كاتبند و اين بحقيقت دو قضيه اند چه بمثابت آنست كه زيد كاتب است و عمرو كاتب است و همچنين گوئى زيد كاتب و شاعر است و اين هم دو قضيه است چه بجاى آنست كه زيد كاتب است و زيد شاعر است و اما اگر گوئى زيد و عمرو كاتب و شاعرند در اين صورت هر يكى از هر دو جانب اقتضاء ثبوت قضيه مىكند و دو در دو چهار بود پس اين چهار قضيه بود و بجاى آن بود كه زيد كاتب است زيد شاعر است عمرو كاتب است عمرو شاعر است و اين حكم مشروط است بانك اين الفاظ كه در هر دو جانب افتد هر يكى به خود محكوم عليه يا محكوم به باشد و مؤلف نباشند بتاليف تقييدى چه اگر الفاظ بسيار در هر دو جانب افتد و ميان ايشان تاليف

72