ربط قضيه ايجاب خوانند و برفع ربطش سلب و اجزاء قضيه سلبى بعينها اجزاء قضيه ايجابى بود با زيادت حرف سلب و موضع حرف سلب بطبع نزديك رابطه بود چه فائده او رفع ربط است چنانك گوئى كه زيد بينا نيست چه نيست مركب است از نه كه ادات سلب است و از است كه رابطه است و در معنى همچنانك رابطه تنها ثبوت ربط اقتضا مىكند اين دو ادات بعد از تركيب رفع ربط اقتضا مىكند و هر دو بجاى يك چيزند و از اين سبب قضيه بسبب حرف سلب رباعى نشود و قضيه ايجابى را موجبه خوانند و قضيه سلبى را سالبه و تاليف در موجبه تام بود چه هم معنوى بود و هم لفظى و در سالبه ناقص بود چه لفظى بود نه معنوى و هر يكى از موجبه و سالبه دو گونه باشند يكى آنك اقتضاء وجود يا عدم محكوم عليه كند چنانك گوئى زيد هست زيد نيست و آن را بسيط خوانند و ديگر آنك اقتضاء وجود چيزى محكوم عليه را يا عدمش كنند چنانك زيد بصير است زيد بصير نيست و آن را غير بسيط خوانند فصل چهارم در اقسام قضايا از آنچه گفتيم معلوم شده است كه تاليف قضيه از دو چيز باشد محكوم عليه و محكوم به اكنون مىگوييم آن تاليف دو گونه است تاليف اول و آن ميان بسايط الفاظ و مفردات باشد يا آنچه در حكم بسايط الفاظ و مفردات بود يعنى مؤلف بتاليف تقييدى كه مفردى بجاى آن بايستد چنانك الحيوان الناطق كه انسان بجاى آن بايستد و لا محاله آن تاليف نيز بربطى بود ميان آن لفظها كه اقتضاء تقييد كند و تاليف دوم و آن ميان قضايا باشد بر وجهى كه هر يكى را از آن قضايا بسبب تاليف شايستگى قبول صدق و كذب زايل شود و قضيه كه از جمله مؤلف بود بعد از تاليف شايسته آن قبول گردد و قسم اول را قضيه حملى خوانند

68