فن دويم در اعداد انواع هشت فصل است فصل اول در اعداد انواع متعلق بمشاورات مشورت قولى باشد باعث بر حركتى ارادى كه غايتش اكتساب خيرى يا اجتناب از شرى بود و چون چنين بود در معرفت انواع مشورى از معرفت خيرات و شرور ممكن كه در طريق اكتساب و اجتناب ارادى واقع باشد چاره نبود اما خيرات و شرور ضرورى و آنچه وقوعش بالطبع بود و اگر چه ممكن بود به اين باب متعلق نبود چه ارادت را بوجود آن تعلق نتواند بود مگر آنك بارادت آن را متعرض شوند مانند انتفاع محموم بباد شمال و انتفاع رنجور بمداوات و انواع خاص بمشوريات بحسب اقناع و ظن نه باعتبار تحقيق دو گونه بود يكى آنچه متعلق بود بامور عظام و ديگر آنچه متعلق بود بجزويات و مشوريات بزرگ چهار بود ا آنچه بعدت و مال و دخل و خرج متعلق بود و خطيب مشير در آن باب بايد كه بر كميت و كيفيت دخل و خرج واقف بود تا اندازه نگاه دارد و كسى را كه در تمدن از او نفعى نبود نفى كند و مسرف را حجر كند و بايد كه بر وجوه انتفاع از عمارت و زراعت و تجارت و توفيرات و تقصيرات در مصارف اموال بر طريق وجوب يا غير وجوب واقف بود ب كار حرب و صلح و در آن باب بايد كه بر سبب باعث بر حرب واقف بود تا آن را محل آن هست كه بسوى آن تجشم خطر محاربت كند يا كظم غيظ اولى است و يا بيرون محاربت دوايى ديگر هست يا نه و بعد از آن

547