كلى ميان ايشان مناسبتى نبود چه توان گفت بعض الحيوان انسان و نتوان گفت كل لا حيوان انسان و توان گفت كل لا انسان متصور و نتوان گفت ليس بعض الانسان بمتصور اما در اين صورت بايد كه محمول انسان و لا انسان را شامل بود چه اگر شامل نبود سالبه لازم معدوليه بود و نسبت حرف سلب در معدوليه الموضوع با سور همچنان بود كه در معدوليه المحمول با رابطه چه همچنانك آنجا تقديم سلب بر رابطه تحصيل اقتضاء كند و عكس عدول اينجا نيز تقديم سلب بر سور تحصيل اقتضاء كند و عكس عدول و چون حال تلازم بهرى قضاياى حملى باعتبار سلب و عدول گفته آمد تلازمى كه شرطيات را مناسب اين نوع باشد بيان كنيم فصل سيزدهم در تلازم شرطيات از قواعد گذشته مقرر شده است كه ايجاب و سلب شرطيات تابع ايجاب و سلب قضايائى كه اجزاء آن شرطيات باشد نباشد بل در شرطى موجبه باشد كه مصاحبت يا معاندت ميان دو موجبه باشد و يا ميان دو سالبه يا ميان سالبه و موجبه و همچنين در شرطى سالبه و اگر اعتبار وقوع محصورات چهارگانه كنند در هر يكى از مقدم و تالى هر يكى از شرطيات شانزده نوع شود كه از ضرب چهار در چهار حاصل آيد و بازاء معدوليه در شرطيات آن بود كه مقدم يا تالى سالبه باشد كه مناقض آن محصله بود كه معدوليه بازاء او بود مثلا چون گوئيم كلما كان كل ا ب فكل ج د و اين محصله است بازاء او در معدوليه التالى بايد گفت كلما كان كل ا ب فليس كل ج د نه آنك گويند فلا شىء من ج د ليكن عادت نرفته است كه در شرطى امثال اين قضايا را معدوليه خوانند و چون اعتبار تلازم شرطيات كنند يا اعتبار متصلات تنها كنند يا اعتبار منفصلات تنها يا

114