دولت اسلامى حكومت تام دارد . همهء افراد از رسول اكرم ( ص ) گرفته تا خلفاى آن حضرت و ساير افراد ، تا ابد تابع قانون هستند : همان قانونى كه از طرف خداى تبارك و تعالى نازل شده و در لسان قرآن و نبى اكرم ( ص ) بيان شده است . اگر رسول اكرم ( ص ) خلافت را عهده دار شد ، به امر خدا بود . خداى تبارك و تعالى آن حضرت را خليفه قرار داده است : « خليفة الله فى الأرض » . نه اين كه به رأى خود حكومتى تشكيل دهد و بخواهد رئيس مسلمين شود . همچنين بعد از اين كه احتمال مىرفت اختلافاتى در امت پديد آيد چون تازه به اسلام ايمان آورده و جديد العهد بودند خداى تعالى از راه وحى رسول اكرم ( ص ) را الزام كرد كه فوراً همان جا ، وسط بيابان ، امر خلافت را ابلاغ كند . [1] پس رسول اكرم ( ص ) به حكم قانون و به تبعيت از قانونْ حضرت امير المؤمنين ( ع ) را به خلافت تعيين كرد ؛ نه به اين خاطر كه دامادش بود ، يا خدماتى كرده بود ؛ بلكه چون مأمور و تابع حكم خدا و مجرى فرمان خدا بود .
بارى ، حكومت در اسلام به مفهوم تبعيت از قانون است و فقط قانون بر جامعه حكمفرمايى دارد . آنجا هم كه اختيارات محدودى به رسول اكرم ( ص ) و ولات داده شده ، از طرف خداوند است . حضرت رسول اكرم ( ص ) هر وقت مطلبى را بيان يا حكمى را ابلاغ كرده‌اند ، به پيروى از قانون الهى بوده است : قانونى كه همه بدون استثنا بايستى از آن پيروى و تبعيت كنند . حكم الهى براى رئيس و مرئوس متبع است . يگانه حكم و قانونى كه براى مردم متبع و لازم الاجراست ، همان حكم و قانون خداست . تبعيت از رسول اكرم ( ص ) هم به حكم خدا است كه مىفرمايد * ( « وَأَطِيعُوا الرَّسُولَ » ) * ( از پيامبر پيروى كنيد . ) پيروى از متصديان حكومت يا « اولو الامر » نيز به حكم الهى است ، آنجا كه مىفرمايد * ( « أَطِيعُوا الله وَأَطِيعُوا الرَّسُولَ وَأُولِى الأَمْرِ مِنْكُمْ » ) * . [2] رأى اشخاص ، حتى رأى رسول اكرم ( ص ) ، در حكومت و قانون الهى هيچ گونه دخالتى ندارد : همه تابع ارادهء الهى هستند .

[1] اشاره است به واقعهء غدير خم كه با نزول آيهء * ( « يا أَيُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ ما أُنْزِلَ إِلَيْكَ مِنْ رَبِّكَ وَإِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَما بَلَّغْتَ رِسالَتَه » ، اى پيامبر آن چه را بر تو از پروردگارت فرو فرستاده شده برسان ، اگر اين كار را انجام ندهى رسالتت را نرسانده‌اى . ( مائده / 67 ) الغدير ، ج 1 ، ص 214 - 229 .
[2] نساء / 59 .

45