و موجوديّتشان جز به وجود وى قوام و استحكام نمىيابد ؛ و به رهبرى اوست كه با دشمنانشان مىجنگند ؛ و درآمد عمومى را ميانشان تقسيم مىكنند ؛ و نماز جمعه و جماعت را برگزار مىكنند ؛ و دست ستمگران جامعه را از حريم حقوق مظلومان كوتاه مىدارند .
و باز از جملهء آن علل و دلايل يكى اين است كه اگر براى آنان امام بر پا نگهدارندهء نظم و قانون ، خدمتگزار امين و نگاهبان پاسدار و امانتدارى تعيين نكند ، دين به كهنگى و فرسودگى دچار خواهد شد و آيين از ميان خواهد رفت ؛ و سنن و احكام اسلامى دگرگونه و وارونه خواهد گشت ؛ و بدعتگذاران چيزها در دين خواهند افزود ؛ و ملحدان و بى دينان چيزها از آن خواهند كاست ، و آن را براى مسلمانان به گونه‌اى ديگر جلوه خواهند داد . زيرا مىبينيم كه مردم ناقصاند و نيازمند كمالاند و ناكاملاند ؛ علاوه بر اين كه با هم اختلاف دارند و تمايلات گوناگون و حالات متشتت دارند . بنا بر اين ، هر گاه كسى را كه برپا نگهدارندهء نظم و قانون باشد و پاسدار آن چه پيامبر آورده بر مردم نگماشته بود ، به چنان صورتى كه شرح داديم ، فاسد مىشدند ؛ و نظامات و قوانين و سنن و احكام اسلام دگرگونه مىشد و عهدها و سوگندها دگرگون مىگشت . و اين تغيير سبب فساد همگى مردمان و بشريت به تمامى است .
چنان كه از فرمايش امام ، عليه السلام ، استنباط مىشود ، علل و دلايل متعددى تشكيل حكومت و برقرارى « ولىّ امر » را لازم آورده است . اين علل و دلايل و جهات موقتى و محدود به زمانى نيستند ؛ و در نتيجه لزوم تشكيل حكومت هميشگى است . مثلًا تعدى مردم از حدود اسلام و تجاوز آنان به حقوق ديگران و اين كه براى تأمين لذت و نفع شخصى به حريم حقوق ديگران دست اندازى كنند هميشه هست . نمىتوان گفت اين فقط در زمان حضرت امير المؤمنين ( ع ) بوده ، و مردم بعداً همه ملائكه مىشوند ! حكمت آفريده گار بر اين تعلق گرفته كه مردم به طريقهء عادلانه زندگى كنند و در حدود احكام الهى قدم بردارند . اين حكمتْ هميشگى و از سنتهاى خداوند متعال ، و تغيير ناپذير است . بنا بر اين ، امروز و هميشه وجود « ولىّ امر » يعنى حاكمى كه قيّم و برپا نگهدارندهء نظم و قانون اسلام باشد ، ضرورت دارد وجود حاكمى كه مانع تجاوزات و ستمگريها و تعدى به حقوق ديگران باشد ؛ امين و امانتدار و پاسدار خلق خدا باشد ؛ هادى مردم به تعاليم و عقايد و احكام و نظامات اسلام باشد ؛ و از بدعتهايى كه دشمنان و ملحدان در دين و در قوانين و نظامات مىگذارند جلوگيرى كند . مگر خلافت امير المؤمنين ( ع ) به خاطر همين معانى نبود ؟ آن

40