رسول اكرم ( ص ) است . او چون رئيس دولت اسلام است ملزم مىباشد دادخواهى كند ، مامور بفرستد و حق را بگيرد و رد نمايد . بايد دانست در هر امرى كه مرجع رسول اكرم باشد ائمه ( ع ) هم مىباشند ، و اطاعت از ائمه ( ع ) نيز اطاعت از رسول اكرم ( ص ) مىباشد .
خلاصه ، آيهء اول . إذا حَكَمْتُم بَيْنَ النّاس . و دوم . أطيعوا الله و أطيعوا الرسول . و آيهء . و فَإنْ تَنازَعْتُمْ فى شَيْءٍ . اعم از حكومت و قضاوت مىباشد و اختصاص به باب قضاوت ندارد صرف نظر از اين كه بعضى از آيات ظهور در حكومت به مفهوم اجرائى دارد .
در آيهء بعد مىفرمايد : . أ لَمْ تَرَ إلى الَّذينَ يَزْعُمُونَ أَنَّهُمْ آمَنُوا بِما أنزل إلَيْكَ وَما انْزِلَ مِنْ قَبْلِكَ يُريدوُنَ أَنْ يَتَحاكَموا إلَى الطَّاغُوتِ وَقَدْ أُمِروُا أنْ يَكْفُرُوا بِه . . آيا نديدى كسانى را كه مىپندارند به آن چه به سوى تو نازل شده و آن چه پيش از تو نازل شده ايمان آورده‌اند مىخواهند نزد طاغوت ( قدرتهاى ناروا ) داد خواهى كنند در حالى كه مسلم است كه دستور دارند به آن ( يعنى طاغوت ) كافر شوند .
اگر نگوييم منظور از ( طاغوت ) حكومتهاى جور و قدرتهاى نارواى حكومتى به طور كلى است كه در مقابل حكومت الهى طغيان كرده و سلطنت و حكومت برپا داشته‌اند ، بايد قائل شويم كه اعم از قضات و حكام است . چون رجوع براى دادرسى و احقاق حقوق و كيفر متعدى غالبا با مراجعه به مقامات قضائى انجام مىگيرد و باز حكم قضائى را مجريان كه معمولا آنها را حكومت كننده مىشناسند اجرا مىكنند . حكومتهاى جور چه قضات و چه مجريان و چه اصناف ديگر آنها . طاغوت . اند چون در برابر حكم خدا سركشى و طغيان كرده قوانين به دل خواه وضع كرده به اجراى آن و قضاوت طبق آن پرداخته‌اند . خداوند امر فرموده كه به آنها كافر شويد يعنى در برابر آنها و اوامر و احكامشان عصيان بورزيد . بديهى است كسانى كه مىخواهند به . طاغوت . كافر شوند يعنى در برابر قدرتهاى ناروا سر به نافرمانى بردارند وظائف سنگينى خواهند داشت كه بايستى به قدر توانائى و امكان در انجام آن بكوشند .
[ برسى ] مقبوله « عمر بن حنظله » اكنون مىپردازيم به بررسى روايت . مقبولهء عمر بن حنظله . تا ببينيم چه مىگويد و

88