اجهل است و اندكى كه بالاتر آمد به خاطرش مىرسد كه خود مىبايد رياضت كشيدن تا آدم شود نمىداند كه هزار مرتبه طعام پختن را ديده است و اگر خواهد كه طعام پزد مصالح را ضايع خواهد كرد ، و مىبيند كه اگر خود با نهايت شعور خواهد كه سواد روشن كند بي ملَّاى مكتبى محال عادى است و اگر سواد داشته باشد و پيش خود خواهد كه صرف مير كه فارسي است ياد گيرد عمرى صرف مىبايد كرد تا ياد گيرد يا نگيرد ، و اگر أستاذ دانائى داشته باشد يك شب همه را ياد مىتواند گرفت با آن كه آن علم از قبيل تكلم است كه أطفال متكلم مىشوند بي معلم ، و علم سلوك إلى الله علمي است كه حق سبحانه و تعالى پيغمبران و اوصياى ايشان را از جهة تعليم اين علم فرستاده است و اگر بدون ايشان ممكن بود ايشان را نمىفرستاد و بعد از ايشان عالم اين علم عالم رباني است كه در أقوال و افعال تابع طريقه حضرات أئمة معصومين صلوات الله أئمة معصومين صلوات الله عليهم بوده باشد و محبت دنيا را از دل خود بيرون كرده باشد و عمل به آداب و سنن ايشان نموده باشد و دل أو به أنوار علوم ايشان منور شده باشد زيرا كه عبارات حق گاهى موهم معنى چند مىباشد كه آن معنى البتة مراد نيست مثل عبارت حديث قدسي اگر جمعى اندكى پيشتر آمدند اين معاني را دانستند ، تحصيل أستاذ از همه مشكلتر است چون جمعى كه علماى اين علمند مختفيند و شبيهند در صورت و گفتگوها با ملاحده ، بسيار است كه ملحد مىشوند به ناداني چون عبارات صوفيه قريبست به عبارات ملاحده و مثل عبارت ملاحده مثل عبارت حديث قدسي كه الحال گفته شد جمعى حلول مىفهمند و جمعى اتحاد و جمعى به وحدت وجود به نحوى كه خود مىفهمند و همه كفر است ، و بديهي است كه مبتدى كه شمسيه خواند اگر عبارات حاشية دوانى را فكر

83