شما چنين گفته است و اين سخنان از اينجا بدر نرود مبادا كشته شويم و هر كه سرفه اش آيد مىبايد سرفه بكند يعنى شبهه چند دارم و مىخواهم جواب شبهات مرا بگويى رخصت مىدهى كه بگويم .
حضرت فرمودند كه بگو آن ملحد گفت تا چند بكوبيد اين خرمن را چنانكه حيوانات در خرمنها مىدوند كه كاه از دانه جدا شود و شما نيز بر دور اين خانه از جهة طواف مىدويد چنانكه خواهد دويدن در طواف و ممكن است كه مراد أو طىّ باديه ها باشد ، و تا چند پناه باين سنگ آوريد كه خانه باشد يا حجر الأسود و حال آن كه انسان اشرف مخلوقاتست و جمادات اخس موجوداتست ، و تا چند بندگى كنيد خانه را كه بلند كرده‌اند از آجر و گل ، و تا چند مانند شتران رم كرده بر دور اين خانه دويد و اين دويدن خوب نيست و ليكن سنيان مىكردند ، هر كه فكر مىكند در اين اعمال يا مىسنجند اين اعمال با افعال عقلا : مىداند كه بنا نهاده است اين افعال را كسى كه حكيم نيست و صاحب فكر صايب نيست بلكه فعل جهّال است نه افعال عقلا پس جواب بگو شبهه مرا كه تو رئيس اين جماعتى و مرتبه تو از همه بلندتر است و پدرت أساس و نظام اين كار بود .
پس حضرت امام جعفر صادق صلوات الله عليه فرمودند كه هر كه را حق سبحانه و تعالى هدايت نمود و أو هدايت الهى را قبول نكرد و حق سبحانه و تعالى أو را واگذاشت و سلب توفيق و هدايت از أو كرد حق در كأم أو گوارا و شيرين نيست ، و شيطان بر أو مسلط مىشود و أو را بر سراب شور و تلخ ضلالت مىبرد و بر نمىگرداند و اين خانه ايست كه حق سبحانه و تعالى آزمايش نموده است خلقش را يعنى معامله آزمايندگان كرده است با ايشان تا مستحق ثواب شوند و خصوصيتى باين خانه ندارد ، و چون واجب بالذات

247