سماعة گفت كه ديگر سؤال كردم از شخصى كه بعد از طلوع صبح خورده باشد يا آشاميده باشد در ماه رمضان به نادانى حضرت فرمودند كه اگر برخاسته است و ملاحظه كرده است و صبح را نديده است و خورده است و بعد از آن كه مرتبه ديگر ملاحظه كرده است ديده است كه صبح شده است و در صبح چيزى خورده است پس روزه را تمام كند و بر او چيزى نيست و اعاده نمىكند چون تفحص كرده خورده است و اگر تفحص نكرده خورده و آشاميده است و بعد از آن ديده است كه صبح طالع بوده است كه خورده است آن روز را تمام مىكند و روزى ديگر را قضا مىكند زيرا كه چون خورده است پيش از ملاحظه بر اوست كه قضا كند .
و منقول است در صحيح از ابراهيم بن مهزيار كه خليل به خدمت حضرت امام على نقى صلوات الله عليه عرضه نوشت كه شخصى در ماه رمضان صداى پاى مردم را شنيد و بانك مؤذن را شنيد و گمان كرد كه بانك پيش از صبح است و جماع كرد و بيرون آمد ديد كه روشن شده است حضرت بخط مبارك خود نوشتند كه آن روز را قضا مىكند إن شاء الله .
و در موثق كالصحيح از اسحاق منقول است كه عرض نمودم به حضرت امام جعفر صادق صلوات الله عليه كه در ماه رمضان چيزى مىخورم تا وقتى كه شك مىكنم كه صبح شده است يا نه حضرت فرمودند كه بخور تا شك نكنى يعنى جايز است خوردن تا وقتى كه يقين شود طلوع صبح و شك و احتمال زايل شود يا آن كه آدمى تا نخورده است شيطان وسوسه مىكند كه مخور و چون خورد شك كه از وسواس شيطان است مرتفع مىشود .
( و روى صفوان عن العيص بن القاسم قال سالت ابا عبد الله ) *

463