كرده‌ام از صلحا و عدول كه شهادت داده‌اند و باز معلوم شده است ايشان را كه اشتباه كرده‌اند برگشته‌اند و غالب آنست كه چون طالب ماهند در قوت متخيله ايشان مصوّر مىشود و خيال مىكنند كه در آسمانست و بسيار است كه به اعتقاد خود ماه را ديده‌اند و نشان مىدهند و ديگرى نمىبيند بعد از آن از جانب ديگر ديده مىشود و مىيابند كه غلط كرده بوده‌اند و از اين جهت كسانى كه صلاحى و عقلى دارند زود بزود شهادت نمىدهند تا يقين نشود ايشان را .
( و روى محمّد بن مرازم عن ابيه عن ابى عبد الله صلوات الله عليه قال اذا تطوّق الهلال هو لليلتين و اذا رأيت ظلّ رأسك فيه فهو لثلاث ليال ) ( 1 ) صدوق ذكر نكرده است سند خود را به محمد اما كلينى و شيخ بسند صحيح روايت كرده‌اند كه حضرت امام جعفر صادق صلوات الله عليه فرمودند كه هر گاه ماه طوق زند آن ماه دو شبه است و هر گاه سايه سر خود را بينى ماه سه شبه است و جمعى عمل به اين حديث كرده‌اند و اكثر عمل نكرده‌اند چون مخالف احاديث متواتره است كه مدار بر ديدنست و اين معنى غالبى است و كلى نيست و البته از روى تقيه وارد شده است چون جمعى از عامه باين عمل مىكرده‌اند و قرينه تقيه آن كه حضرت نفرمودند كه روزه بگير يا بخور يا قضا كن به سبب اين و هيچ شك نيست كه بحسب غالب چنين و بحسب تجربه اگر در زمستان كه ماهها از جانب قبله ديده مىشود اگر بعد از دو ساعت از شب خروج شعاع شود در شب ديگرش طوق مىزند و در شب ديگرش سايه سر مىنمايد و اگر يك ساعت پيشتر خروج شعاع شده باشد مىبينند پس تفاوت به يك ساعتست و يك ساعت چه مقدار درجه را بلند مىكند .

439