بدست آن را علف دهند و در لغت جو و گاه را نيز علف مىگويند و علف بمعنى قوت حيواناتست و در بنده خواه غلام و خواه كنيز زكات نيست مگر زكات فطر و در غير اينها از حيوانات زكات نيست .
و اما حبوب مانند برنج و ذرت و عدس و ماش و لوبيا و هر چه آن را كيل يا وزن كنند حكم آنها حكم اجناس اربعه است در نصاب و اعتبار آب دادن پس اگر سيصد صاع به همرسد اگر آب باران يا روان يا ريشه خورده باشد عشر مىبايد داد و از آب روانست كاريز و از آب دستست چرخابهاى عظيم كه آب مىگرداند آن را چنانكه در شتر مىباشد و مشهور آنست كه در غير اجناس اربعه مستحب است و در سبزيها سنت نيست و جمعى قايل شده‌اند بوجوب زكات در حبوب چون احاديث بسيار بلفظ امر وارد شده است و ليكن اظهر استحباب است و احوط عدم ترك است و در اجناس اربعه و ساير حبوب نصابش سيصد صاع است و در زياده مقدارى مقرر نيست هر چه باشد زكاتش را مىبايد داد و بر اين مضامين احاديث صحيحه و حسنه كالصحيحه و موثقه كالصحيحه و قويه كالصحيحه وارد است آن مقدار كه علم بهم مىرسد و در نصاب اينها بعضى از روايات وارد شده است كه صد و بيست صاع است و در بعضى از اخبار وارد است كه در پنج وسق يك وسق مىدهند و همه را حمل بر استحباب كرده‌اند و روايت دويم را حمل بر خمس كرده‌اند كه خواهد آمد .
( و روى اسماعيل بن جابر قال قلت لأبي عبد الله صلوات الله عليه يحلّ للرّجل ان ياخذ الزّكاة و هو لا يحتاج إليها فيتصدّق بها قال نعم و قال فى الفطرة مثل ذلك ) ( 1 ) و در صحيح مرويست از اسماعيل كه گفت عرض نمودم به حضرت امام جعفر صادق صلوات الله عليه كه آيا حلال است كه شخصى احتياج نداشته باشد به زكات و بگيرد آن را و تصدق كند حضرت فرمودند كه بلى و فرمودند كه زكات فطره نيز چنين است كه مىتواند گرفت و تصدق

552