قرن شيطان ميان دو شاخ او خواهد بود يا آن كه آفتاب از پشت سر او طالع مىشود چون دو طرف سر را نيز قرنين مىگويند .
و جمعى چنين گفته‌اند كه مراد از دو قرن دو لشكر شيطانست يكى شياطين كه سجده او مىكنند صريحا يا اطاعت او مىكنند پس گويا او را سجده مىكنند و لشكر ديگر بنى آدمست كه ايشان را گمراه كرده است كه سجده آفتاب مىكنند چنانكه الحال نيز مقرّر است در هند كه هندويان در وقت طلوع سجده آفتاب مىكنند و ممكن است كه مراد اطاعت باشد باين كه چون روز مىشود بنى آدم و شياطين همه بندگى شيطان مىكنند چنانكه حق سبحانه و تعالى فرموده است كه آيا عهد نكردم با شما كه عبادت شيطان مكنيد كه او دشمن هويداى شماست و مرا عبادت كنيد يعنى من دوست شما ام ، و معانى ديگر گفته‌اند اهل سنت كه غريب ترا از اصل حديث ايشان است و از قراين اخبار ايشان نيز ظاهر مىشود كه اين معنى افتراست بر حضرت سيّد المرسلين صلَّى الله عليه و آله و نهيى كه در اخبار اهل بيت سلام الله عليهم وارد شده است بنا بر آن است كه مبادا ضرر به ايشان رسد و اين معنى ظاهر است مثلا اگر در مسجد الحرام همه سنيان در عقب امام مالكى نماز كنند و دست نه بندند هيچ كس متعرض ايشان نمىشود و اگر عجمى در عقب مالكى دست باز نماز كند تا قتل همراهند با آن كه به اتفاق سنيان دست بستن واجب نيست و ليكن علماى ايشان مىگويند كه اگر چه چنين است و ليكن دست باز نماز كردن علامت رفض است پس البته اين مرد صحابه را لعن مىكند پس مىبايدش كشتن و مذهب اكثر اين حضرات اينست كه لعن ابو بكر و عمر كفر است و لعن امير المؤمنين و عثمان فسق است و بر تقدير تسليم از تواتر گذشته است كه معاويه بر منبر لعن مىكرد خير البريّه را و در بخارى احاديث بسيار روايت كرده است كه معاويه امر مىكرد مردم را به سب

219