حضرت امام جعفر صادق صلوات الله عليهما روايت كرده‌اند كه فرمودند كه طالبان علم بر سه فرقه‌اند بشناسيد هر يك را به افعال و صفات و از بدان احتراز كنيد ، طايفه مقصود ايشان سفاهت و مجادله است ، و گروهى از جهة جاه و خدعه است ، و قليلى از جهة رضاى الهى و دانش و يافتن و رسيدنست .
اما آن كه مقصود ايشان از طلب علم آنست كه بحّاث باشند علامت ايشان آنست كه در مقام آزار علما آن دو اگر كسى نباشد سخن نمىگويند و چون كسى حاضر باشد به سخن در مىآيند و هر چند مردمان بيشتراند ذوق سخن گفتن ايشان بيشتر است تا به مردمان بنمايند كه ايشان به سبب مجادله افضلند و با وجود اين صفات ذميمه در مقام تعريف خود در آيند كه علم اين است كه من دارم و حلم اينست كه من به آن متصفم فلانى با من بحث كرد مىخواستم كه شاگرد آن را بگويم كه خوبش بزنند و ليكن حلم ورزيدم با آن كه آن بىچاره را آزارها كه ممكن بوده است داده است و آن چه نداده است عاقبت انديشى دنياى خود كرده است و با اين صفات ذميمه اظهار خضوع و خشوع مىكند و در واقع خالى است از ورع و پرهيزكارى حق سبحانه و تعالى بينى او را بر خاك مالد و او را خوار و بى اعتبار كند و بر كمرش زند كه كمر نه بندد يا هلاكش كند و أما آن كه مطلوبش جاه است و خدعه چون به اهل دنيا مىرسد نهايت تواضع و تملق به ايشان مىكند از روى مكر و خدعه نه آن كه در واقع متواضع باشد و چون به امثال خود مىرسد از فضلا گردنكشى مىكند و تواضع ايشان نمىكند و سلام بر ايشان نمىكند كه من يك كتاب بيشتر خوانده ام يا فلان علم را بهتر از او بهتر از او مىدانم ، با توانگرى كه هيچ نمىداند تواضع مىكند شيرينيها يا شورهاى ايشان را مىخورد و دين خود را نابود مىكند از اين جهت حق سبحانه و تعالى او را كور كرده است كه بديهيّات را نمىفهمد و اكثر اوقات عوام و بازاريان مىفهمند قبايح

126