خطبه است ، و تكبير بعد از قرائت است هفت تكبير در ركعت اول است و پنج تكبير در ركعت دويم است و اول كسى كه خطبه را مقدم داشت عثمان بود چون بدعتها كرد از نماز كه فارغ مىشد مردمان مىرفتند و به خطبه او نمىنشستند خطبه را مقدم داشت و مردمان علاجى نداشتند از جهة نماز مىنشستند .
و در حديث صحيح از معاويه منقولست كه گفت سؤال كردم از آن حضرت از نماز عيدين و حضرت كيفيت نماز عيدين را بيان فرمودند بعد از آن فرمودند كه خطبه بعد از نماز است و عثمان پيش از نماز مقرّر ساخت ، و چون اين الفاظ اطلاق يا عمومى دارد صدوق توهم كرده كه در نماز جمعه نيز تقديمش بدعت عثمانيست و به توهم آن كه خطبه بدل از دو ركعت آخر است پس مىبايد كه بعد از نماز باشد با آن كه احاديث متواتره وارد شده است در آن كه پيش از نماز است .
مثل حديث صحيح از ابان از ابو مريم كه گفت سؤال كردم از خطبهء حضرت سيد المرسلين صلى الله عليه و آله آيا پيش از نماز بود يا بعد از نماز حضرت فرمودند كه حضرت رسول خدا صلى الله عليه و آله اول خطبه مىخواندند و ديگر نماز مىكردند ، و گذشت در صحيحه عبد الله بن سنان و صحيحه عمر بن يزيد و صحيحه محمد بن مسلم و ايضا صحيحه محمد و موثقه سماعه و غير آن از اخبار كه همه دالند بر آن كه خطبه مقدم است بر نماز و اگر نه تصريح او بود به اين مذهب در كتاب علل و عيون مىتوانست اين عبارت را حمل كردن بر نماز عيدين چون مطلق است هر چند در اين باب ذكر كرده بود چون بسيار از اين باب كارها كرده است و ليكن در علل فضل بن شاذان از حضرت امام رضوا صلوات الله عليه روايت كرده است كه اگر كسى گويد كه چرا نماز جمعه هر گاه با امام باشد دو ركعت است و هر گاه بىامام باشد چهار ركعت است در

586